Keramiek in pottersdorp Tambasasayama

In de ochtend arriveert u in Tamba Sasayama, waar u wordt opgevangen door een lokale gids. Tamba Sasayama bestaat uit twee dorpen: Tamba en Sasayama. U overnacht in een dorpshotel in Sasayama. De rest van de middag is ter vrije besteding en kunt u een mooie wandeling door het dorp maken of het keramiekmuseum bezoeken. Sasayama is een sfeervol plaatsje met gerestaureerde houten huizen en een kasteel, waarvan alleen de grote hal bewaard is gebleven. U vindt hier veel galeries, winkels met lokaal ambachtswerk, cafés en izakaya’s (Japanse pubs waar u ook kunt eten). 

Tamba Sasayama behoort tot de ‘Six Ancient Kilns’ van Japan. Elk van deze zes dorpen heeft een eigen keramiektraditie en herbergt families die al generaties lang als pottenbakker werkzaam zijn. In deze dorpen bevinden zich tientallen pottenbakkerswerkplaatsen, vaak met een eigen galerie, die doorgaans dagelijks geopend zijn. Bij veel werkplaatsen kunt u vrij binnenlopen om te zien wie er aan het werk is. Voor morgen zijn er afspraken gemaakt met diverse kunstenaars om met hen over hun werk te spreken en samen aan de slag te gaan. 

Elk dorp beschikt over ovens van verschillende aard en oorsprong. De focus ligt op de klimmende noborigama-houtoven, die meer dan 30 meter lang kan zijn. Deze ovens worden slechts één of twee keer per jaar gestookt met werk van de eigenaar. De stook duurt tussen de vijf en dertien dagen. Vanwege de grote inhoud van de ovens wacht de pottenbakker tot er voldoende werk is om te stoken. U kunt zich voorstellen hoe spannend zo’n stook telkens weer is. Het (as)glazuur dat tijdens het stoken op de scherf terugvalt, blijft altijd een verrassing, zij het een deels gecontroleerde verrassing voor de pottenbakker. De gebruikte mineralen en metalen in de glazuren vormen uiteraard het goed bewaarde geheim van de pottenbakkerskeuken.

In de ochtend wordt u naar Tamba gebracht en brengt u een bezoek aan de werkplaats van een van de keramisten die traditionele Tamba-yaki vervaardigt, ook wel bekend als Tachikui-keramiek. De keramist neemt u mee in de verschillende glazuren en stookprocessen die bij dit aardewerk worden toegepast. De klei uit de Tamba-regio heeft van nature een grijsachtige tot lichtbruine tint wanneer deze onbewerkt is, dankzij het hoge gehalte aan ijzer en andere mineralen in de lokale bodem. De ruwe klei is vrij korrelig en robuust van structuur. Na de eerste biscuitstook, bij een temperatuur van ongeveer 800–900 °C, verandert de klei in een lichtere en warmere tint. Deze varieert van zacht beige tot licht oranje of roodachtig, afhankelijk van de exacte samenstelling van de klei en de zuurstofomstandigheden in de oven. 

Tamba-yaki heeft daarmee een ander karakter en het aardewerk is doorgaans donkerder van kleur, met diepe roodbruine, zwarte en grijze tinten. Tamba-yaki een meer ingetogen, aardse uitstraling, met een mattere afwerking en vaak een rijker glazuur. De glazuurvariaties zijn over het algemeen subtieler. In de middag is er ruimte om de klei uit de regio te analyseren en zelf te voelen. Vervolgens kunt u aan de slag op de draaischijf met deze regionale Tamba-klei, waarbij de meester meekijkt en begeleidt.