China Zuidelijke Zijderoute Reis

U komt aan in Kashgar, in het uiterste zuidwesten van China, dichterbij Samarkand dan Beijing gelegen. Deze stad is al eeuwenlang een knooppunt van handelswegen van Noord naar Zuid (China naar Pakistan en India) en van Oost naar West (China naar Centraal- Azië en verder Europa in). De stad was ook een belangrijke post tijdens de Great Game, de 19e eeuwse strijd om de macht in Centraal-Azië. Het krioelde er van de spionnen, cartografen, geografen en andere avonturiers. Zowel de Russen als de Britten hadden er zelfs een ambassade geopend.

De oude binnenstad van Kashgar is, zoals in veel Chinese steden, volledig gerenoveerd. Een deel van de vroegere charme is daardoor wel verloren, maar als je erdoorheen weet te kijken, is het nog steeds heerlijk om door de oude stad van Kashgar te slenteren. Sta op tijd op en zie de stad tot leven komen, dan is het nog echt een authentieke Oeigoerse stad. Kinderen lopen naar school, straatverkopers stallen hun waren uit, verse broden gaan rond en de kebabroosters worden opgewarmd. 

's Avonds komt de stad helemaal tot leven, zeker rond de foodstreet. Je kijkt je ogen uit naar de vele traditionele gerechten die aangeboden worden, van granaatappelsap tot gevulde schapenkoppen. Maar vooral heel veel versgedraaide noedels en kebabs. 

 Ook erg leuk om in een van de traditionele theehuizen te gaan zitten, liefst op balkon en het straatbeeld te aanschouwen. De leukste theehuizen zitten in de wijk achter de Id Kah moskee. Deze moskee is vijfhonderd jaar oud en een centrum voor de bevolking die dagelijks samenkomt op het plein voor de moskee. Zeker ook een aanrader is het mausoleum van Abakh Hoja, er is een enorme toeristische hotspot van gemaakt, maar het mausoleum en de omringende tuinen zijn zeker een bezoek waard. 

Liever wat minder bekende (en minder toeristische) mausolea bezoeken? Ga dan eens naar vervallen Skander Wang maqam, eenzaam staand in een woonwijk, niet ver van het nog immer overeind staande Mao beeld. Hiervandaan loop je door het 'People's park om uit te komen bij het schitterende Yusuf Khass Hajib mausoleum, werkelijk een lust voor het oog en geen toerist in velden of wegen te bekennen. Het park zelf is overigens ook erg leuk om te bezoeken, overal mannetjes die mah-jong spelen, kinderen die sporten en 's ochtends wordt er veelvuldig gegymnastiekt en gedanst door de bejaarde medemens. 

En Kashgar staat uiteraard bekend om zijn zondagsmarkt, nog steeds een van de grootste en meest beroemde markten van Centraal-Azie. Hoewel de markt inmiddels meerdere keren verplaatst is, is de markt nog steeds actief en een lust voor het oog. Hier komen handelaren en bezoekers samen in een kleurrijk spektakel van geluiden, geuren en smaken. Van handgeweven tapijten tot exotische specerijen, de markt biedt een overvloed aan lokale producten. Het is niet alleen een plek om te kopen en verkopen, maar ook een ontmoetingsplek waar culturen samenkomen en tradities worden gedeeld. 

Mocht u niet op zondag in Kashgar zijn, er zijn meerdere lokale markten in dorpen en kleine stadjes rondom Kashgar op doordeweekse dagen, die ook allemaal zeker een bezoek waard zijn.

Een van de meest legendarische reizen die men in Azië kan maken is de tocht over de Karakorum Highway, tussen China en Pakistan. Deze weg brengt je door fabelachtige berglandschappen met uitzicht op de pieken van de Karakorum, Hindu Kush en Pamir gebergte. U maakt een uitstapje van drie dagen naar het Chinese deel van de Karakorum Highway. Vanuit Kashgar rijdt u via Oeigoerse dorpjes omgeven door vele wijnranken, die over alle straten hangen, richting het gebergte. En al snel ziet u de eerste toppen en schitterende rotsformaties. Al snel komt u steeds hoger nadert een van de eerste hoogtepunten, het Baisha meer. Zoals met veel in China is dit een heuse scenic spot waar tientallen tourbussen staan, waar de Chinese toergroepen naar het meer lopen om al zittend op een yak en verkleed in çowboy' stijl gefotografeerd te worden. Maar neem een eerdere afslag en rijdt naar een andere kant van het meer waar het een stuk rustiger is. Hier zijn de uitzichten aanzinnig mooi over het op 3300 meter gelegen meer, ook wel het Witte Zand meer genoemd. Aan de overkant van het meer lopen de bergen via witte zandduinen naar het meer. U rijdt verder en geniet van de uitzichten over de bergreuzen van de Pamir, de Kongur Shan (7649) en Muztagh Ata (7546 meter). Aan de voet van Muztagh Ata stopt bij het Karakuli Meer. Dit is een enorme drukke 'scenic' spot met een parkeerplaats vol toerbussen, officiële wandelpaden en vooral veel hekken waar je niet mag komen. Het uitzicht is echter prachtig en het is een goede lunchplek. Onderweg richting Tashkurgan, passeert u de Kulma pas op 4300 meter, waar de grens met Tadzjikistan is. Langzaam ziet we overal graslanden en kuddes schapen en yaks grazen. Dan bent u in Tashkurgan (3094 meter), laatste plaats voor de grens met Pakistan en centrum van de Tadzjieken in deze regio. In het moderne stadscentrum kun je tegenwoordig elke avond genieten van traditionele dansen die door de lokale bevolking opgevoerd worden.

Een van de topattracties van de Karakorum Highway en een van de meest gewilde routes om zelf te rijden in China deze Panlong Road, een oude bergpas langs de Zijderoute. Waar men vroeger in China vooral in grote groepen reisden, is het bij de jongeren veel meer in om te kiezen voor een stoere selfdrive. Er is zelfs een top 10 van meest gewilde routes, naast een aantal overlandroutes naar Tibet en de Dzukou weg elders in Xinjiang, staat deze Panlong Road met 600 haarspeldbochten (!!!), en als hoogste punt 4100 meter hoog op de bucketlist van veel avontuurlijke Chinezen. De weg zelf is verbazingwekkend goed, nieuwe asfaltweg, de vele haarspeldbochten zijn goed te doen, heel wat spannender wegen meegemaakt, maar het uitzicht, zeker na het hoogste punt, is adembenemend. Op de top kun je nog een eindje verder wandelen, flink buiten adem op deze hoogte, dat wel. En met al die hippe Chinese selfdrivers staan er zowaar overal foodtrucks met koffie, jawel! Bij de afdaling zijn er vele plekken om te genieten van het uitzicht over het Pamir, Kunlun en Karakorum gebergte. Als u eenmaal beneden bent rijdt u via een schitterende vallei met kleine Tadzjiekse dorpjes en prachtige graslanden door een desolaat landschap op weg naar het Bandil Meer, weer zo'n azuurblauw bergmeer.

U keert terug over dezelfde Karakorum Highway. Gelukkig zijn de landschappen zo mooi, dat het zeker geen straf is om deze weg twee keer te kunnen rijden. En u bezoekt het indrukwekkende Muztagh Ata Glacier Park. Vanuit de ingang rijdt u met shuttle bussen naar de toegang tot de gletsjers van deze bergreus. Daar moet u nog wel een eindje lopen en houdt met name rekening met de hoogte (tot 4600 meter). Maar het zicht op de gletsjers is adembenemend. Hoe verder u wandelt hoe dichter u bij de gletsjers komt. Vervolgens keert u terug naar Kashgar waar u einde middag aankomt.

Vandaag begint het treinavontuur langs de Zijderoute. Het eerste stuk is een korte treinreis van zo'n twee uur die u naar Yarkand (Shache op z'n Chinees) brengt. Yarkand is een van de oudste en meest cultureel betekenisvolle steden in het zuidwesten van de Chinese provincie Xinjiang. Strategisch gelegen aan de zuidelijke tak van de Zijderoute, fungeerde Yarkand eeuwenlang als een belangrijk knooppunt in het internationale netwerk van handel, cultuur en religie dat Oost en West met elkaar verbond. Met name via hoge bergpassen uit India (Ladakh) kwamen veel handelskaravanen hier terecht, als eerste stop in dit deel van China. Vanwege haar ligging tussen de Taklamakan-woestijn en het Kunlun-gebergte werd Yarkand een onmisbare halteplaats voor karavanen die waardevolle goederen zoals zijde, jade, kruiden en textiel vervoerden. Maar de stad was meer dan een handelscentrum; ze groeide uit tot een cultureel smeltkroes waar boeddhistische, islamitische en pre-islamitische invloeden samenkwamen. Tijdens de Tang-dynastie (7e–9e eeuw) was Yarkand nauw verbonden met het Chinese hof, en later, onder de heerschappij van islamitische dynastieën zoals de Karakhaniden en de Chagatai-khans, ontwikkelde de stad zich tot een belangrijk religieus en intellectueel centrum. In de 16e eeuw beleefde Yarkand een bloeiperiode als hoofdstad van het Yarkand-kanaat, met een eigen hof, religieuze scholen en paleizen. Tot op de dag van vandaag draagt Yarkand de sporen van deze rijke geschiedenis. De stad is beroemd om haar oude begraafplaatsen, mausolea van lokale heiligen en dichters, zoals het mausoleum van Amannisa Khan — een beroemde dichteres en hofmuzikante die de klassieke Uyghur-muziekstijl Muqam hielp vastleggen. Ook de bazaar en de oude binnenstad getuigen nog van het levendige verleden als handelsstad. De oude stad komt met name 's avonds tot leven. Overal eetkraampjes (vergelijkbaar met de 'foodstreet' in de oude stad van Kashgar, maar dan zonder toeristen.

En verder per trein, een uur of vier naar Hotan (Khotan / Hetian). Hotan is inmiddels een heuse miljoenenstad, waar het ver zoeken is naar het legendarische verleden van deze ooit zo belangrijke stad aan de Zijderoute. Maar er is gelukkig volop te ontdekken. Een absolute aanrader is een uitstapje naar de Rawak stupa, een goed uur rijden, waarbij u direct midden in de Taklamakan woestijn zit. Deze stoepa is een overduidelijk bewijs dat in vroeger tijden het boeddhisme hier floreerde, vanuit India over hoge bergpassen over de Zijderoute deze kant op gebracht. Het is ook leuk om een bezoek te brengen aan een zijdefabriek, waarbij u het hele ingenieuze proces van zijde maken te zien krijgt, van het koken van de cocons van de zijderups tot het uiteindelijke weven van de zijde. In Hotan kunt u de jade-markt bezoeken. Niet voor niets is Hotan eeuwenlang bekend als de plek waar de beste jade vandaan komt en nog steeds speuren gelukszoekers de rivieren die uit het Kunlungebergte af op zoek naar jade. 's Avonds kunt u weer naar de foodstreet, maar die is in een overdekte hal en minder authentiek dan Kashgar en Yarkand. Wel weer volop keuze aan heerlijke gerechten.

Vandaag een lange treinreis die u diep door de Taklamakan woestijn brengt. U reist naar Charklik (tegenwoordig Ruoqian), toegangspoort tot het ooit legendarische rijk van Loulan, een van de meest mythische rijken aan de Zijderoute. De treinreis brengt u in een uur of twaalf naar Ruoqian en u rijdt over een van de nieuwste spoortrajecten van China, een waar technisch vernuft, die laatste deel van de Taklamakan loop. Overal zult u groenstroken zien rondom de spoorlijn, om het eeuwig verplaatsende zand tegen te gaan. Om de zoveel kilometer ziet u eenzame huisjes, hier wonen wensen in de totale leegte met als enige taak de groenstroken van water te voorzien. Soms rijdt u over hoge viaducten omringd door een landschap van zandduinen. 's Avonds laat komt u aan in Ruoqian.

Vandaag een verkenning van deze stad, gelegen inde grootste provincie van China en een van de minst bezochte. Slechts weinig Westerse reizigers gingen u voor. Hoogtepunt van de stad is het Loulan museum, een nieuw opgezet museum rondom de mummies van Loulan met als meest beroemde de 'Beauty of Loulan'. Het Loulan rijk was een van de meest mythische rijken langs de Zijderoute. Ooit een groots rijk en langzaam onder het woestijnzand verdwenen, mede door verschuivende rivieren in het Tarim bassin. Al lang voor de grootsheid van dit rijk woonden er volkeren, waarvan men sporen heeft gevonden in de vorm van uitzonderlijk goed bewaarde mummies, met als best bewaarde een jonge vrouw met een nog levensecht gezicht. Deze mummies zijn door het extreem droge klimaat zo goed bewaard gebleven. De ruïnes van het Loulan rijk zelf kunnen helaas niet bezocht worden, liggen te dicht bij nucleaire testing sites van China. Wel kunt u naar de ruïnes van Miran aan de rand van Loulan, gelegen midden in de Taklamakan woestijn. Hier vindt u, met in de verte zicht op het Kunlun gebergte, overblijfselen van stoepa's, oude steden en een Tibetaans fort. De ruïnes liggen op een kleine twee uur rijden van Ruoqian.

Midden in de nacht vertrekt u weer per trein om langzaam de Taklamakan woestijn uit te rijden. 's Ochtends komt u aan in Turpan, nog zo'n beroemde stad langs de Zijderoute en bekend als een van de heetste plekken ter aarde. Turpan zelf is inmiddels ook een uit de kluiten gegroeide stad, maar er is van alles te zien, van enkele van de beste bewaarde zijderoute steden, boeddhistische grotten, eeuwenoude moskeeën en valleien vol wijnranken. Na aankomst bezoekt u het Emin complex, beroemd om z'n bakstenen minaret vol figuratieve patronen. Iets buiten Turpan ligt Grape Valley, een vallei vol wijngaarden en traditionele Oeigoerse dorpjes met stoffige straatjes gelegen in de schaduw van wijnranken. In deze grape valley komen steeds meer guesthouses en we zullen ook proberen hier te overnachten, rustiger, koeler en authentieker dan in Turpan zelf. En uiteraard kunt u door de wijngaarden wandelen.

De meeste beroemde bezienswaardigheden rondom Turpan zijn de opgegraven zijderoute steden van Yarkhoto en Kharakoja. U bezoekt de mooiste daarvan, Yarkhoto (Jiaohe) een enorm complex, maar bijzonder indrukwekkend om te bezoeken. Gelukkig kunt u een deel van het immense complex per golfkarretje bezoeken, bij 40 graden best prettig.
Ook bezoekt u de grotten van Bezeklik, een van de vele boeddhistische grottencomplexen die hier langs de Zijderoute liggen. De vallei er naar toe is al schitterend en onderweg kunt u desgewenst stoppen om even om een wandeling naar beneden naar het riviertje te maken. In Bezeklik zelf bezoekt u de boeddhistische grotten, waarvan bij de meeste boeddha's de ogen vernietigd zijn en er overal een bordje bij staat door welke ontdekkingsreiziger de oorspronkelijke beelden gestolen zijn. De meeste van deze beelden bevinden zich nu in Berlijn in het Aziatisch museum, waar een mooie expositie aan deze grotten gewijd is.

U reist vandaag per sneltrein in een uur of 4 van Turpan naar het stadje Liuyuan. Daar wordt u opgewacht door een auto met chauffeur en naar het een uur verder gelegen Dunhuang gebracht. Dunhuang ligt midden in een woestijnachtig landschap en is een van de beroemdste pleisterplekken langs de Zijderoute. Het staat met name bekend om de boedhistische grotten en de prachtige zandduinen aan de rand van de stad.

Vandaag brengt u een bezoek aan de wereldbefaamde Mogao-grotten. Volgens inscripties zou een boeddhistische monnik hier in 366 na Christus met het beeldhouwen begonnen zijn. Tijdens de daaropvolgende eeuw werden honderden grotten uitgehakt en beschilderd in de diepe zandstenen kliffen. Na de 14e eeuw raakten de grotten in onbruik. De relatief goed bewaarde muurschilderingen geven een gedetailleerd beeld van de architectuur, wetenschappelijke en artistieke prestaties, buitenlandse contacten, kleding en het dagelijks leven tijdens de bloeiperiode van het Chinese boeddhisme. Bezoek tegen zonsondergang de zandduinen (Minga Shan) die aan de rand van de stad liggen. Het is een flinke klim om de duinen te beklimmen, de hoogste is 1700 meter, maar het uitzicht is fantastisch. Wilt u niet wandelen, dan kunt u ook ouderwets per kameel omhoog. Naar beneden kunt u bijvoorbeeld sleeën of tegenwoordig zelfs per parachute!

U onderbreekt de treinreis en reist per prive-transfer naar Jiayuguan. Op deze manier kunt u het einde van de Chinese Muur bewonderen. Hier ligt een eeuwenoud, 'onneembaar' Ming-fort dat tot 1911 de meest westelijke militaire post binnen het Chinese keizerrijk was. Het ligt strategisch en vormt de toegang tot de Hexi corridor. Het is verbazend goed bewaard gebleven en staat nog fier op de samenloop van enkele strategisch belangrijke passen naar de ‘landen ten Westen’. Vanaf het fort heeft u zicht op enkele lemen brokken in de woestijn: dit is het einde van de Chinese Muur. In de verte ziet u de toppen van de Qilian Shan bergen.

Een lange treinreis brengt u overdag naar het eindpunt van de reis en eeuwenoud eindpunt van de Zijderoute, de oude keizerlijke hoofdstad Xi'an. Langzaam zult u zien dat het landschap verandert en steeds groener wordt, de woestijn ligt definitief achter u. 's Avonds kunt u al beginnen met een verkenning van Xi'an en natuurlijk vooral gaan genieten van de lokale keuken, de Xi'an noedels zijn wereldberoemd.

Xi’an, de vroegere hoofdstad tijdens de Tangdynastie (618 - 907), was het centrum van de internationale handel in Oost-Azië. De stad kent verschillende interessante bezienswaardigheden. Zo zijn er de sfeervolle Grote Moskee en de moslim-eethuisjes in de oude volksbuurt. De stadsmuur is helemaal gerestaureerd evenals de Trommeltoren en de Klokkentoren. Vroeger waren deze torens in iedere Chinese stad te vinden, maar de meesten zijn verwoest of gingen verloren in de tijd. Het is ook de moeite waard om een bezoek te brengen aan de grote Ganzenpagode waar de boeddhistische teksten van monnik Xuan Zang, die hij uit India haalde en vertaalde, werden opgeslagen. Belangrijkste bezienswaardigheid van Xi'an is natuurlijk het beroemde Terracottaleger uit de meer dan 2000 jaar oude Qin-dynastie wat hier in de omgeving ligt en dat in de jaren '70 door een boer die een put aan het graven was werd ontdekt. U kunt een excursie naar een van 's werelds belangrijkste opgravingen natuurlijk bijboeken.

Nog een dag in Xi'an, zeker niet vervelend, gezien wat hier allemaal te zien en doen is. Lekker slenteren door de moslimwijk en alle lokale lekkernijen proberen? Of toch eens fietsen over de stadsmuur. Ook de moeite is het Beilin museum, een enorm complex vol eeuwenoude stenen tabletten met inscripties van oude filosofen en keizers, o.a. een van de beroemdste waarin aangekondigd werd dat het Nestoriaanse christendom de staatsreligie zou worden.