Bhutan Reis Off The Beaten Track

De reis start in Guwahati, in de Indiase deelstaat Assam. Vanuit bijvoorbeeld Delhi zijn er meerdere dagelijkse vluchten naar deze stad mogelijk. Vanaf de luchthaven wordt u in ongeveer vier à vijf uur, afhankelijk van de verkeersdrukte, naar het Bhutanese grensplaatsje Samdrup Jongkhar gebracht.

De eerste uren rijdt u nog echt door India. Fietsers, wandelaars, auto’s en brommers bewegen zich kriskras door elkaar, vrouwen in felgekleurde sari’s lopen langs de kant van de weg, mannen met grote tulbanden zitten bovenop hun ossenkar en koeien grazen in de berm. Bij de grens ontmoet u uw Bhutanese gids en chauffeur, die u tijdens de gehele reis zullen begeleiden. Na het afhandelen van de grensformaliteiten betreedt u echter een compleet andere wereld: de rust en sereniteit van Bhutan.

Wandelend door Samdrup Jongkhar voelt u nog enigszins de Indiase sfeer: het stadje wemelt van de Indiase handelaren en winkeltjes met typisch Indiase producten. Tegelijkertijd vallen meteen de typische Bhutanese kenmerken op: de karakteristieke bouw van de huizen, de traditionele kledij van de bevolking (de gho voor mannen en de kira voor vrouwen) en de vele rode pepers die in trosjes te drogen hangen aan de raamkozijnen. De peper is een veelgebruikt ingrediënt in de pittige Bhutanese keuken; het nationale gerecht is bijvoorbeeld ‘chilli with cheese’. Voor westerlingen wordt gelukkig een mildere versie geserveerd, zodat iedereen van de smaken kan genieten.

Vandaag staat een lange, maar gelijk prachtige reisdag van ongeveer zeven à acht uur op het programma, waarbij u van Samdrup Jongkhar over kronkelende wegen naar Trashigang reist. Langzaam stijgt de weg steeds hoger, terwijl u urenlang langs ravijnen van soms wel honderd meter diep slingert, die bij bewolkt weer soms volledig in het wolkendek verdwijnen. Links en rechts ziet u kleine dorpjes in de bergen, vaak alleen te voet bereikbaar. Het is af en toe nauwelijks voor te stellen hoe de huizen ooit tegen deze steile bergwanden zijn gebouwd.

Onderweg passeert u het plaatsje Khaling, gelegen in een schilderachtige kleine vallei. Bij voldoende tijd kunt u hier de enige school voor blinden in Bhutan bezoeken. Bent u geïnteresseerd in weven, dan is een bezoek aan het Khaling Textile Weaving Centre een aanrader; vrouwen uit heel Oost-Bhutan komen hier samen om te leren weven met zijde.

Via de 2200 meter hoge Yongphu La pas bereikt u uiteindelijk Trashigang. Dit stadje is geconcentreerd gebouwd tegen een steile bergwand, waarbij de straten met smalle trappetjes met elkaar verbonden zijn. Trashigang is gezellig en levendig, met een centraal pleintje omringd door kleine winkeltjes en enkele theehuizen. Rondom de kiosk vindt u fruit- en groentehandelaars, en het restaurantje bij de bakker in de hoek is een aanrader voor een lokale lekkernij.

Het hotel ligt iets buiten het centrum en is luxueus en sfeervol. Het eten is lokaal en organisch geteeld; het hotel bakt zelfs zijn eigen volkoren brood. Zo sluit u deze mooie en afwisselende reisdag op een comfortabele en smakelijke manier af.

Trashigang heeft natuurlijk een dzong, al is deze niet zo groot of imposant als u later in Bhutan zult zien. Een dzong is een typisch Bhutanese constructie die u gedurende uw rondreis in veel plaatsen tegenkomt. Het is een gefortificeerde nederzetting die zowel de provinciale geestelijke als wereldlijke macht herbergt – een soort combinatie van abdij en provinciehuis. Bhutanese mannen dragen bij het betreden van de dzong hun traditionele sjaal die hun rang aangeeft (bijvoorbeeld burger of ambtenaar) en mogen de dzong alleen binnengaan in de verplichte Bhutanese kledij en leren schoenen. Hoewel toeristen de meeste dzongs tegenwoordig kunnen bezoeken, zijn sommige ruimtes altijd afgesloten voor werk of religieuze doeleinden. Vanaf de binnenpleinen is er echter voldoende te bewonderen. Toeristen hoeven zich niet aan de kledingvoorschriften te houden, maar het is wel gepast om decent gekleed te gaan.

U kunt er vandaag voor kiezen om in Trashigang te blijven en het dorp en de omgeving te verkennen, of een uitstapje te maken naar Trashi Yangtze (ongeveer 2,5 uur heen en terug). De weg ernaartoe is prachtig en biedt mooie uitzichten over het berglandschap. In Trashi Yangtze kunt u een kora lopen rond de imposante chörten, en een bezoek brengen aan de lokale kunstacademie, waar studenten u graag hun werk tonen.

Op de terugweg, vlakbij het bijna verlaten handelsdorpje Duksum – dat grotendeels verlaten is na een overstroming – ligt Gom Kora. Dit kleine kloostertje met een opvallend geel dak ligt prachtig aan de rivier die diep beneden langs de klif stroomt. In deze tempel kunt u oude fresco’s bewonderen en levendige diensten bijwonen. De centrale figuur van Gom Kora is Guru Rinpoche, die hier zo lang heeft gemediteerd dat hij een afdruk heeft achtergelaten in een immens grote rotsblok achter de tempel. Naast de tempel ligt het perfect gevormde stenen ei van Garuda, dat volgens de legende opgetild kan worden. Ons is het niet gelukt… lukt het u wel?

Vandaag staat een langere reisdag op het programma naar de afgelegen vallei bij Lhuntse, een tocht van ongeveer zes tot zeven uur. U reist door een prachtige groene omgeving, rijk aan rododendrons, sparren en ceders. Her en der liggen kleine dorpjes met karakteristieke boerderijen, waar schapen, koeien en jaks grazen in de uitgestrekte weiden.

Bij Drametse vindt u de lokale goempa van de Nyingmapa-sekte. Hier vindt jaarlijks het beroemde Drametse Ngacham-festival plaats; tijdens een van de dagen wordt een enorme tangkha aan de kloostermuur opgehangen. Niet voor niets staat dit festival op de UNESCO-lijst van immaterieel cultureel erfgoed.

Via de mooie 2400 meter hoge Kori La pas reist u verder naar Mongar. Vanaf hier slaat u af richting het dorpje Lhuntse. De ongeveer 80 kilometer van Mongar naar Lhuntse zijn tegenwoordig in circa drie uur te overbruggen met de auto. De weg volgt de kronkelende Kuri Chhu rivier. Onderweg passeert u het dorpje Autsho, waar een witte chörten in Tibetaanse stijl te bewonderen is. Bij het dorpje Tangmachu staat op de top van de Takela-heuvel een indrukwekkend beeld van Guru Rinpoche in een van zijn acht manifestaties, meer dan 40 meter hoog, omringd door acht grote en 108 kleine stupa’s.

Naarmate u Lhuntse nadert, wordt het landschap steeds spectaculairder: steile kliffen langs de kronkelende Kuri Chhu, hier en daar een hangbrug en overal de kleurrijke gebedsvlaggen die de traditionele sfeer van Bhutan versterken.

Lhuntse ligt op ongeveer 1700 meter boven zeeniveau en wordt gedomineerd door de dzong, waarvan de oudste stenen dateren uit het midden van de 17e eeuw. Omringd door steile ravijnen torent het klooster hoog boven de Kuri Chhu-vallei uit. Dit is tevens het thuis van de voorouders van de koninklijke familie. Momenteel wonen er zo’n 100 monniken in de dzong, terwijl het gehele district niet meer dan 15.000 inwoners telt.

In het dorpje Gangzur kunt u een lokale pottenbakker bezoeken, en ook het historische Kilung-klooster is een aanrader. De regio staat in Bhutan vooral bekend om zijn wevers; hun onderscheidende textiel wordt algemeen beschouwd als het beste van het land. De vrouwen van Kurtoep zijn gespecialiseerd in het weven van een bijzonder textiel genaamd Kishuthara, dat u in het nabijgelegen dorpje Khoma kunt bewonderen. De handgeweven stoffen hebben ingewikkelde patronen en de kleding die hiervan wordt gemaakt, wordt door de lokale bevolking voornamelijk gedragen bij bijzondere gelegenheden zoals bruiloften en festivals. Vrijwel elk huishouden beschikt hier over een eigen weefgetouw, waardoor het ambacht levendig blijft.

U reist vandaag over dezelfde route terug richting Mongar. Het stadje is geconcentreerd gebouwd op een berghelling, in tegenstelling tot veel plaatsen in West- en Centraal-Bhutan die meestal in de vallei liggen. Natuurlijk heeft Mongar ook een dzong die u kunt bezoeken. Wie vandaag liever niet te veel reist, kan zich prima vermaken in dit gezellige dorpje en genieten van de lokale sfeer.

Voor de actieve reiziger is er echter de mogelijkheid om een wandeling te maken naar de omliggende dorpjes en tempels. Dit is een mooie manier om de Bhutanese bevolking en de natuurlijke omgeving van dichtbij te ervaren – u voelt Bhutan bijna op uw huid. Overleg met uw gids welke wandelingen vandaag mogelijk zijn, aangezien dit afhankelijk is van het seizoen, het weer en uw eigen conditie.

Een aantal mogelijkheden zijn onder andere:

• Shami Gompa - Pongchula Circuit: een wandeling van ongeveer vier uur naar een klein tempeltje.
• Het dorp Chali: deels per auto, deels wandelend naar een tempel gebouwd door de derde Karmapa Lama.
• Wengkhar Lhakhang: een wandeling door landelijke omgeving langs akkers naar het dorpje Korila.
• Nature Walk: een bergafwaartse wandeling van ongeveer 6 kilometer door de natuur.

Vandaag reist u naar het centrale deel van Bhutan, een schitterende tocht door een spectaculair berglandschap waarbij u verschillende passen oversteekt. Onderweg passeert u hoge cipressen, begroeid met mos, die als enge monsters op stelten lijken te lopen. De kronkelige wegen slingeren langs steile kliffen en kleine groene weilanden met houten hutjes met gebogen, gevlochten daken. Af en toe stroomt een waterval zelfs dwars over de weg, wat het landschap nog indrukwekkender maakt.

U rijdt door het Thrumshing Nationaal Park, dat rondom de Thrumshing-pas ligt. Hier voelt de omgeving bijna ongrijpbaar aan: majestueuze cipressen steken ver boven de rest van de vegetatie uit, terwijl watervallen en bloeiende rododendrons in het voorjaar de kronkelige weg omringen. Lianen en mossen slingeren zich om enorme bomen met grote bladeren, bladeren zo groot als dienbladen. Wilde orchideeën hangen als kleine aapjes aan takken, terwijl bomen met wijd bloeiende rode bloemen en trompetplanten langs de weg zorgen voor een indrukwekkend kleurenpalet. Her en der sjokken zwart-wit gevlekte koeien met enorme hoorns voorbij, hybride koeien die doen denken aan een kruising tussen fries stamboekvee en een Indiase trekos. Na het passeren van de hoogste pas daalt de weg af naar een lager en warmer gebied, waar u wellicht apen ziet wegspringen tussen de struiken langs de kant van de weg.

U passeert Ura, een van de mooiste gesitueerde dorpjes van Bhutan, waar u de dzong kunt bezoeken en even de benen kunt strekken. Het eindpunt van de dag is Jakar in de Bumthang vallei. Bumthang is een verzamelnaam voor vier valleien in centraal Bhutan: Chokhor (met Jakar), Tang, Ura en Chumey. De belangrijkste bezienswaardigheden zijn te vinden in Chokhor, en wanneer men het over Bumthang heeft, wordt meestal deze vallei bedoeld.

Vanuit Jakar kunt u diverse kloosters bezoeken. Ook het stadje zelf is de moeite waard om even doorheen te wandelen, een restaurantje te bezoeken of wat te winkelen. Uiteraard vindt u hier ook een dzong, de dzong van Jakar, gelegen aan de rand van de stad op een heuvel met hoge, imposante muren en een schitterend uitzicht over de omliggende vallei.

Het is aan te raden een wandeling door de vallei te maken, waarbij u onderweg een aantal kloosters kunt bezoeken. De wandeling is grotendeels vlak, maar niet-wandelaars kunnen uiteraard ook met de bus op pad. Als eerste bezoekt u Jambay Lhakhang, een van de oudste tempels van Bhutan, daterend uit de 7e eeuw. Vervolgens gaat u naar Kurjey Lhakhang, een van de meest indrukwekkende kloosters van het land, bestaande uit drie tempels. Eén van deze tempels is gebouwd in opdracht van de koningin-grootmoeder. In de tempel bevindt zich een heilige grot waarin Guru Rinpoche gemediteerd zou hebben, nadat hij de demonen versloeg en het Tibetaans boeddhisme naar Bhutan bracht. De koningen liggen begraven in de drie stoepa’s op het terrein.

De wandeling duurt ongeveer twee uur en voert langs diverse kloosters en weer terug naar Jakar. Onderweg passeert u Tamshing Goemba en Konchogsum Lhakhang, waar natuurlijk ook een bezoek mogelijk is om de rijke geschiedenis en prachtige architectuur te bewonderen.

Van Jakar is het een korte rit van ongeveer twee uur naar Trongsa. U begint met een klim naar de Yotong La pas op 3425 meter, waarna de afdaling naar Trongsa volgt. Het stadje wordt gedomineerd door de imposante dzong van Trongsa, spectaculair gelegen en beschouwd als een van de mooiste dzongs van Bhutan.

Het gezellige hoofdstraatje van Trongsa is ideaal voor een korte wandeling, waarbij u het lokale leven kunt observeren. Het Watch Tower Museum mag u niet missen; dit prachtig gerestaureerde gebouw, met steun van Oostenrijk, herbergt belangrijke antieke boeddhabeelden en de beroemde ravenkroon van de koning van Bhutan, een bijzonder historisch en cultureel hoogtepunt.

Van Trongsa reist u zuidwaarts richting Zhemgang. Zo’n 25 kilometer voorbij Trongsa vindt u het Kuenga Rapten paleis, het voormalige winterverblijf van de tweede koning van Bhutan, die regeerde in de jaren ’30 en ’40. Hij is de overgrootvader van de huidige koning.

Waar Trongsa nog op 2200 meter boven zeeniveau ligt, daalt u via Zhemgang (1900 meter), waar u de lokale dzong kunt bezoeken, verder af naar Tingtibi op circa 600 meter. Tijdens de afdaling ziet u de vegetatie veranderen en merkt u dat de temperaturen warmer worden. Tingtibi staat bekend om haar vele vogelsoorten; een excursie om vogels te observeren behoort dan ook tot de mogelijkheden. U overnacht hier in comfortabele tenten te midden van de natuur.

De rit vandaag naar het Royal Manas National Park duurt ongeveer vijf tot zes uur. Tijdens de reis daalt u naar zo’n 150 meter boven zeeniveau en kunt u genieten van het steeds groenere en weelderige landschap. Onderweg passeert u de watervallen bij Panthang en Panbang, enkele van de grootste van Bhutan.

U volgt een mooie rivier, waar u diverse hangbruggen tegenkomt, weer voorzien van de karakteristieke gebedsvlaggetjes. Ook vanavond overnacht u in een tentenkamp, de ideale manier om de sfeer en het wildlife van het park volledig op u in te laten werken. In de avond zal een Park Ranger u uitgebreid informeren over de flora, fauna en het bijzondere ecosysteem van het park.

Vandaag heeft u de tijd om het Royal Manas National Park te verkennen. U kunt een bezoek brengen aan Sonam Choling Dratshang of de Sonam Choling Monastic School bij het dorpje Panbang. ’s Avonds is het hier mogelijk te genieten van een fraaie zonsondergang over het park.

In de ochtend kunt u samen met uw gids proberen te vliegvissen in de Panbang-rivier (kosten circa €10 per persoon). Voor wie wat meer avontuur zoekt, is het ook mogelijk om te raften op dezelfde rivier (kosten per boot ongeveer €60), een spannende manier om de natuurlijke omgeving van Bhutan actief te ervaren.

Vandaag reist u in ongeveer vijf tot zes uur naar de grens met India bij Gelegphu, een afstand van circa 200 kilometer. De grensovergang bij Gelegphu is nog relatief nieuw voor toeristen en vormt een interessant punt om Bhutan te verlaten.

In de omgeving kunt u de winterresidentie voor monniken, Nyimalung Tratsang, bezoeken. Daarnaast ligt er een natuurlijke heetwaterbron, een bijzondere plek om even te ontspannen en de lokale omgeving te ervaren voordat u verder reist.

Vandaag brengt uw Indiase chauffeur u naar Guwahati. Vanaf hier kunt u doorreizen naar Delhi of een andere plaats in India, afhankelijk van uw verdere reisplannen. Vanuit Delhi vertrekt uw internationale vlucht terug naar huis, waarmee uw bijzondere rondreis door Bhutan en het noordoosten van India ten einde komt.