Bhutan en Sikkim Rondreis

De reisdag begint op de luchthaven van Bagdogra, de toegangspoort tot Sikkim en de uitgestrekte regio van de Himalaya. Tijdens uw vlucht is het bij helder weer al genieten van een schitterend panorama over de imposante bergketen. Wanneer u bij het inchecken om een zitplaats aan de linkerkant van het vliegtuig vraagt, heeft u vaak het mooiste uitzicht op de met sneeuw bedekte toppen. Na aankomst maakt u kennis met de lokale gids en de chauffeurs die u tijdens uw rondreis door Noord-India zullen begeleiden.

Vanaf Bagdogra reist u direct verder naar Darjeeling, een ontspannen tocht van ongeveer drie uur. Al snel verschijnen de eerste groene theeplantages langs de heuvels, een iconisch beeld voor iedereen die geïnteresseerd is in reizen door het Himalayagebied. De zacht glooiende tapijten van jonge theestruiken contrasteren prachtig met de witte bergreuzen op de achtergrond, een landschap dat uitnodigt tot korte fotostops of een kleine wandeling om de frisse berglucht op te snuiven.

In de middag heeft u alle tijd om Darjeeling, dat op 2134 meter hoogte ligt, op eigen gelegenheid te verkennen. Het aangename bergstadje werd in de 19e eeuw door de Britten gebouwd en dat koloniale karakter is nog altijd voelbaar. Langs The Mall, de gezellige boulevard, vindt u Engelse winkeltjes, historische gebouwen en diverse highschools die herinneren aan het koloniale verleden. Het is een ideale plek om rustig rond te slenteren, lokale snacks te proeven of een bezoek te brengen aan een van de kleine musea. Wilt u meer zien, dan kunt u een korte excursie maken naar nabijgelegen uitzichtpunten of een theetuin bezoeken voor een introductie in de wereldberoemde Darjeeling-thee.

De rest van de dag vult u naar wens in: ontspannen in het centrum, genieten van de koele berglucht of alvast de sfeer proeven van deze bijzondere bestemming die een hoogtepunt vormt tijdens veel rondreizen door de Himalaya. Darjeeling blijft een heerlijke plek om te acclimatiseren en de komende dagen vol nieuwe indrukken rustig tegemoet te zien.

De hele dag heeft u de tijd om Darjeeling en omgeving te verkennen. Er zijn diverse Tibetaanse kloosters die u kunt bezoeken, want er wonen veel gevluchte Tibetanen in deze streek. Liefhebbers kunnen een ritje maken met de stoomtrein naar Ghoom en daar het Tibetaanse klooster Yiga Choling bezoeken. Het nabij gelegen klooster Bhutia Busty is ook zeker een bezoek waard. Treinkaartjes, van ongeveer €10,- , kunt u zelf in Darjeeling kopen. De omgeving van Darjeeling leent zich uitstekend voor wandelingen langs de theeplantages, waarbij u het proces van de theeproductie van dichtbij kunt bekijken. Wie zich liever weer even in vervlogen koloniale tijden wilt wanen, kan ’s middags genieten van een high tea in het luxe Windamere Hotel.

Liefhebbers kunnen in alle vroegte (circa 04:30) opstaan om vanaf Tiger Hill de zonsopkomst over de bergreus Kanchenjunga (8598 meter) te bewonderen. Bij helder weer kunt u daarbij een groot deel van de Himalaya zien, inclusief de Mount Everest! Het is een prachtig gezicht om deze witte piek als eerste door de zonnestralen verlicht te zien. In een uur of vijf reizen we vervolgens door naar Pelling en maken we voor het eerst kennis met de Indiase deelstaat Sikkim. De rit voert door een prachtig berglandschap vol theeplantages en zakt uiteindelijk af naar de Teesta Rivier. In het voorjaar ziet u hier veel rododendrons en in de wintermaanden bloeien hier reusachtige rode kerststerren. Pelling prachtig gelegen op 2150 meter. Het kleine dorpje bestaat tegenwoordig voornamelijk uit hotels en restaurants, maar biedt een schitterend uitzicht over de Himalaya met als uitschieter de bergreus Kanchenjunga die u vanmorgen al in alle vroegte heeft bewonderd. ’s Middags bezoeken we het Sangachoeling klooster, het op één na oudste klooster van Sikkim, gelegen op een heuveltop. Het is mogelijk, voor wie wil, om vanaf het klooster terug te wandelen naar Pelling. ’s Avonds kunt u misschien ergens ‘chang’ drinken, het lokale roggebier, gemaakt van gegiste rogge waarop heet water wordt gegoten. Het brouwsel smaakt een beetje naar Japanse sake!

’s Ochtends bezoekt u eerst het indrukwekkende kloostercomplex van Pemayangste. Dit is een van de oudste, mooiste en belangrijkste kloosters van Sikkim en behoort tot de Nyingma-stroming, de oudste stroming binnen het Tibetaanse boeddhisme. Het klooster ademt een serene sfeer en biedt een prachtig uitzicht over de omliggende valleien.

Vervolgens rijdt u verder naar Rabdenste, dat van 1670 tot 1814 de hoofdstad van Sikkim was. Hier ziet u de karakteristieke stenen stupa’s, met op de achtergrond de machtige Kanchenjunga. Het is een plek waar geschiedenis en indrukwekkende natuur samenkomen, ideaal voor fotografie en een korte verkenning.

Daarna is het nog ongeveer een uur rijden naar het kleine en heilige meer van Khecheopari. Hier maakt u uiteraard een stop om het vredige water en de spirituele sfeer van deze heilige plek in u op te nemen. Aansluitend vervolgt u uw reis naar het landelijke dorpje Yuksom, een belangrijke historische plaats in Sikkim die uitnodigt tot een rustige wandeling en het ontdekken van het traditionele dorpsleven.

Yuksom is schitterend gelegen op 1780 meter, omringd door bergen, heuvels en meren. Dit historische dorp was de eerste hoofdstad van Sikkim, gesticht in 1641, en herbergt nog steeds de Norbugang stupa uit die periode. Het gebied rondom Yuksom leent zich uitstekend voor wandelingen door de natuur en langs traditionele dorpspaden.

Wie van een stevige wandeling houdt, kan een paar uur klimmen naar het Dubdi klooster, hoog boven Yuksom gelegen. Dit klooster, een van de oudste in Sikkim, dateert uit 1701 en biedt een prachtig uitzicht over de vallei en omliggende bergen. Wilt u het klooster bezoeken, probeer dan eerst de sleutel in het dorp te verkrijgen, aangezien het complex meestal gesloten is. Indien u liever niet wilt wandelen, is het klooster sinds kort ook via de weg bereikbaar.

Een rit van ongeveer twee uur brengt u naar misschien wel het mooiste gelegen klooster van Sikkim: Tashiding. Een pad, omgeven door kleurrijke gebedsvlaggen, leidt u naar een heuveltop met een panoramisch uitzicht over de omliggende bergen. In de verte ziet u aan de ene kant Ravangla liggen en aan de andere kant Pelling en Rabdentse. Het klooster van Tashiding wordt beschouwd als het heiligste klooster van Sikkim en de omgeving met kleine boerderijtjes geeft het geheel een serene, landelijke sfeer.

Vervolgens reist u door naar Gangtok, een klein maar levendig stadje met een moderne boulevard, vergelijkbaar met The Mall in Darjeeling, waar u heerlijk kunt winkelen of een kopje thee drinken. Indien de tijd het toelaat, kunt u vanmiddag een wandeling maken naar het onlangs volledig gerenoveerde Enchey klooster, of een bezoek brengen aan het fascinerende Instituut voor Tibetologie, waar u een van ’s werelds grootste collecties Tibetaanse boeken, kunstvoorwerpen en manuscripten aantreft. Natuurlijk kunt u ook gewoon door de levendige bazaar slenteren en de lokale sfeer opsnuiven.

Vanuit Gangtok staat een lange rit van ongeveer acht uur naar de Bhutanese grens bij Jaigaon op het programma. Onderweg bezoekt u het indrukwekkende Rumtek Klooster, het grootste klooster van Sikkim en de thuisbasis van de Karmapa, leider van de Kagypa-sekte, ook wel bekend als de Zwarthoeden. U maakt kennis met zowel het oude als het nieuwe klooster van Rumtek. De Karmapa zelf verblijft er niet, aangezien India het risico niet durft te nemen om de huidige incarnatie officieel te installeren, uit vrees voor diplomatieke spanningen met buurland China.

Na het bezoek aan Rumtek verlaat u Sikkim en keert u terug naar West-Bengalen. Onderweg passeert u kleine dorpen en landschappen die getuigen van de unieke cultuur van de regio; de lokale bevolking heeft in het verleden wensen geuit om een zelfstandige Gurkha-staat op te richten, met Darjeeling als kern, vanwege hun gevoel van achterstelling door de Bengaalse overheid in Kolkata. Bij het immigratiekantoor aan de grens maakt u kennis met uw Bhutanese gids en nieuwe chauffeurs. De douaneformaliteiten verlopen doorgaans vlot en u overnacht aan de Bhutanese kant in Phuentsholing. Bij voldoende tijd kunt u vandaag nog een bezoek brengen aan het Zangto Pelri klooster.

Phuentsholing is een typisch grensplaatsje, levendig en kleurrijk. Tijdens een wandeling door het stadje valt meteen de karakteristieke Bhutanese architectuur op, evenals de traditionele kledij van de bevolking: de gho voor mannen en de kira voor vrouwen. Aan de ramen hangen vaak rode pepers in trosjes te drogen, een belangrijk ingrediënt in de pittige Bhutanese keuken; het nationale gerecht is bijvoorbeeld 'chilli with cheese', hoewel westerlingen doorgaans een mildere variant krijgen. Alle maaltijden in Bhutan zijn inbegrepen en worden meestal gezamenlijk in het hotel genuttigd.

Bhutan is van oudsher een geïsoleerd en gesloten land, omringd door natuurlijke bergketens die het scheiden van de buurlanden. Lange tijd was het land niet toegankelijk voor toeristen, totdat de voorlaatste vierde koning, Jigme Singye Wangchuk, tijdens zijn regeerperiode het land langzaam opende voor de buitenwereld en de eerste toeristen toeliet. Hij werd vooral bekend in het westen vanwege zijn filosofie van ontwikkeling gebaseerd op het Bruto Nationaal Geluk in plaats van het Bruto Nationaal Product. In maart 2008 droeg hij vrijwillig de macht over aan zijn zoon, Jigme Khesar Namgyal Wangchuk, wat samenviel met de eerste democratische verkiezingen in het land. De koning blijft formeel staatshoofd, maar kan tegenwoordig door het parlement worden afgezet. De jonge koning geniet, net als zijn vader, grote populariteit bij de lokale bevolking. Zijn portret hangt in bijna elk huis en winkel en veel Bhutanezen dragen trots een button met zijn afbeelding.

Het is ongeveer zes uur rijden naar Paro. Onderweg bezoekt u de Kharbandi tempel, gebouwd door de grootmoeder van de huidige koning. Het landschap van Bhutan bestaat vrijwel uitsluitend uit bergen en valleien, en de weg kronkelt er als een slang doorheen. De huizen die u passeert lijken soms tegen de steile bergwanden geplakt. Onderweg luncht u in Bunakha, een klein dorpje dat een mooie stop biedt tijdens de rit.

Paro is een klein, sfeervol provinciestadje gelegen in een schilderachtige vallei, omringd door rijstvelden. Aan de rand van de stad ligt de Paro dzong, een indrukwekkend vierkant bouwwerk dat u via een ophaalbrug betreedt. Deze dzong is een ingenieus complex met diverse binnenplaatsen, tempels en administratieve ruimtes en vormde het decor voor de beroemde film Little Buddha van Bernardo Bertolucci. Vlak boven de dzong ligt het Nationaal Museum, gehuisvest in de oude wachttoren (ta dzong) die bij de dzong van Paro hoorde. Het museum is bijzonder interessant en in de vele ronde gangen zijn talloze kunstschatten te bewonderen, die een prachtig overzicht geven van de geschiedenis en het dagelijkse leven in Bhutan.

Niet ver buiten Paro ligt Taktshang Goemba, beter bekend als het Tijgernestklooster. Door zijn spectaculaire ligging, hangend aan een steile rotswand, is dit verreweg het beroemdste klooster van Bhutan. Het is een mooie, maar pittige wandeling naar het klooster, waarbij het pad vrijwel continu bergopwaarts loopt. Na ongeveer een uur bereikt u het eerste uitzichtpunt bij het theehuis. Hier kunt u onder het genot van een drankje genieten van het indrukwekkende zicht op het klooster aan de overkant. Eventueel kunt u tot aan het theehuis ook per paard naar boven, maar bespreek dit dan vooraf met uw gids zodat dit tijdig geregeld kan worden.

Liefhebbers kunnen vanaf het theehuis nog verder wandelen om het klooster zelf te bezoeken. Het pad voert dan over in de rotsen uitgehouwen trappetjes, omgeven door wapperende gebedsvlaggen. Bij betreding van het klooster dient u uw tas en camera af te geven, want binnen is fotograferen niet toegestaan. Kleed u respectvol: geen blote armen of benen en liever geen strakke kleding. Houd wat kleingeld bij de hand voor een kleine donatie in de tempels, zoals de lokale bevolking dat doet. U kunt diverse ruimtes in het klooster bezichtigen, waaronder de grot waarin Guru Rinpoche drie maanden zou hebben gemediteerd. Tijdens een brand in 1998 werden grote delen van het klooster verwoest, maar deze grot bleef vrijwel onbeschadigd. Het klooster is inmiddels volledig herbouwd.

Bij voldoende tijd en belangstelling kunt u ook het dorpje Dzongzhaka bezoeken. Dit dorpje lijkt, net als het Tijgernest, aan een klif te hangen en is bijzonder door de ligging en het uitzicht over een deel van de Paro-vallei. Bovendien zijn er vier kleine en zeer oude familietempels die door de bewoners worden beheerd. Als u geluk heeft, mag u een van de tempels van binnen bekijken, een mooie kans om dichter bij de Bhutanese bevolking te komen. Dit bezoek is niet dagvullend, waardoor u daarnaast bijvoorbeeld op eigen gelegenheid een wandeling kunt maken en de omgeving verder kunt verkennen.

Vanaf Paro is het slechts een paar uur rijden naar de hoofdstad van Bhutan, Thimphu. Hoewel Thimphu tegenwoordig een echte stad is, behoudt het nog steeds een dorpsachtige, kleinschalige sfeer. Bij aankomst zal uw Bhutanese gids een programma voorstellen voor vandaag en morgen, waarin de belangrijkste bezienswaardigheden van Thimphu zijn opgenomen. Houd er rekening mee dat het programma ter plekke aangepast kan worden vanwege onvoorziene omstandigheden.

Een van de eerste stops kan de levendige groente- en fruitmarkt van Thimphu zijn. Deze markt wordt nog steeds gezien als de plek waar inwoners hun dagelijkse inkopen doen voor de maaltijden binnenshuis. Vervolgens kunt u een bezoek brengen aan de Nationale Memorial Chorten, een prachtige Bhutanese stupa die ter nagedachtenis aan de derde koning van Bhutan, Jigme Dorji Wangchuck (regeerde van 1952 tot 1972), is gebouwd.

Aan de rand van de stad ligt de Takin Zoo, waar het nationale dier van Bhutan te zien is: de takin. Dit bijzondere dier lijkt haast een fantasiedier, met het lichaam van een rendier en een hoofd dat doet denken aan een gnoe. Voor sportliefhebbers is er het grootste boogschietstadion van het land, waar regelmatig wedstrijden plaatsvinden. Boogschieten is de nationale sport van Bhutan en trekt veel bekijks. Uiteraard kunt u ook een bezoek brengen aan de Vredes Chorten of gewoon heerlijk door de stad wandelen. In de hoofdstraat vindt u talloze winkeltjes en pleintjes waar u vanaf een bankje het dagelijkse leven kunt observeren.

Een van de meest indrukwekkende bezienswaardigheden in Thimphu is de Trashichodzong. Een dzong is een typisch Bhutanese constructie die zowel religieuze als wereldlijke functies vervult; het is een soort combinatie van abdij en provinciehuis. Bhutanese mannen dragen bij het betreden van de dzong een traditionele sjaal die hun rang aangeeft en moeten de dzong betreden in de verplichte kledij en leren schoenen. Toeristen mogen de meeste dzongs bezoeken, al zijn sommige ruimtes, zoals werkvertrekken of heilige secties, afgesloten. Vanaf de binnenpleinen heeft u echter een prachtig zicht op de architectuur. De dzong van Thimphu herbergt de werkvertrekken van de koning, wiens paleis er schuin tegenover ligt, waardoor de veiligheidscontrole hier strenger is dan elders.

's Middags staat een wandeltocht in de omgeving van Thimphu op het programma, naar de kloosters van Cheri en Tango. Eerst rijdt u ongeveer drie kwartier met de bus. Vanaf een splitsing gaat u te voet verder: de ene route leidt naar het Tango klooster, de andere naar het Cheri klooster. Beide wandelingen duren ongeveer een uur heen en terug. Het Tango klooster is gebouwd door de 'Divine Madman', terwijl het Cheri klooster prachtig rustiek gelegen is, midden in de natuur.

Vanaf de Thimphu-vallei begint de rit omhoog naar de Dochu La pas, gelegen op 3140 meter. Uiteraard maken we hier een korte stop. De pas is niet alleen bezaaid met stupa’s en wapperende gebedsvlaggen, maar biedt bij helder weer ook een prachtig uitzicht op de omliggende bergen.

Na een rit van ongeveer drie uur arriveert u in Punakha, waar u de plaatselijke dzong bezoekt, de belangrijkste en tevens een van de mooiste dzongs van Bhutan. Met een beetje geluk kunt u naar binnen om de indrukwekkende gebedshal te bewonderen. De dzong is strategisch gelegen bij het samenvloeien van twee rivieren en diende eeuwenlang als winterresidentie van de koninklijke familie. Nog steeds verhuist het religieuze centrum van Bhutan in de winter naar Punakha, waar het aanzienlijk warmer is dankzij de lagere ligging.

Niet ver van Punakha, in de Lobesa-vallei, ligt het klooster Chiimed Lhakhang, gebouwd door de 'Divine Madman', een legendarisch figuur uit de Bhutanese geschiedenis. Hij geloofde dat een losbandig leven met veel plezier de weg naar het nirvana openlegt. Overal in Bhutan ziet u fallussymbolen op muren en deuren, een verwijzing naar het wilde liefdesleven van deze populaire heilige. Ook tijdens festivals worden deze symbolen soms gebruikt.

U overnacht in Punakha of in het nabijgelegen Wangdue, in een guesthouse aan de rivier, een ideale plek om te ontspannen na een dag vol cultuur, indrukwekkende uitzichten en historische bezienswaardigheden.

We rijden verder naar het oosten, een prachtige tocht waarbij we de Pele La pas op 3420 meter oversteken. Ongeveer een uur na de pas passeren we de chorten van Chendebji, een Nepalese stupa die sterk doet denken aan de beroemde Swayambunath Stupa in Kathmandu. Het is een fotogeniek moment en een mooie gelegenheid om de traditionele architectuur van Bhutan in een historische context te bewonderen.

Niet veel later ziet u het stadje Trongsa al liggen. Hier kunt u de indrukwekkende dzong bezoeken, een van de mooiste van Bhutan, spectaculair gelegen op een heuveltop met uitzicht over de vallei. Vanmiddag is er de mogelijkheid om de dzong te bezichtigen, mits deze open is voor publiek, aangezien Trongsa een actief administratief en religieus centrum is en de dzong niet altijd toegankelijk is. Het gezellige hoofdstraatje van Trongsa nodigt uit voor een korte wandeling, en het Watch Tower Museum is een absolute aanrader. Dit prachtig gerestaureerde museum, mede mogelijk gemaakt met hulp uit Oostenrijk, herbergt belangrijke antieke boeddhabeelden en de beroemde Havikkroon van de koning van Bhutan.

Meteen na Trongsa begint de stijging naar de Yotong La pas op 3425 meter, een rit van ongeveer een uur omhoog. Daarna is het nog ongeveer twee uur rijden naar de Bumthang-vallei, waar u overnacht in het plaatsje Jakar. Dit wordt uw uitvalsbasis voor de komende dagen om de valleien en kloosters van Bumthang te verkennen.

Bumthang is in feite een verzamelnaam voor vier valleien in centraal Bhutan: Chokhor (waar Jakar ligt), Tang, Ura en Chumey. De belangrijkste bezienswaardigheden bevinden zich in Chokhor, en wanneer men het over Bumthang heeft, wordt vaak Chokhor bedoeld. Vanuit Jakar kunt u de komende dagen diverse kloosters en culturele bezienswaardigheden bezoeken. Ook het dorp zelf is de moeite waard om rustig doorheen te wandelen, een lokaal restaurant te bezoeken of wat te winkelen.

Uiteraard vindt u in Jakar ook een dzong. Dit indrukwekkende bouwwerk ligt aan de rand van het dorp, ingebed in de bergen, en heeft hoge, imposante muren met een prachtig uitzicht over de omliggende weides en valleien. De dzong vormt zowel een religieus als administratief centrum en is een mooi voorbeeld van de typische Bhutanese architectuur die u tijdens uw rondreis in het hele land zult tegenkomen.

In de Bumthang-vallei kunt u een prachtige wandeling maken door de vallei en onderweg meerdere kloosters bezoeken. De wandeling is grotendeels vlak en toegankelijk, maar voor wie liever niet wandelt, is er altijd de mogelijkheid om met de bus de route te volgen.

Het eerste bezoek is aan Kurjey Lhakhang, een van de meest indrukwekkende kloosters van de vallei, bestaande uit drie tempels. Eén van deze tempels is gebouwd in opdracht van de koningingrootmoeder. In het complex bevindt zich een heilige grot waar Guru Rinpoche zou hebben gemediteerd, nadat hij de demonen versloeg en het Tibetaans boeddhisme naar Bhutan bracht.

De wandeling van ongeveer twee uur voert langs diverse andere kloosters en keert uiteindelijk weer terug naar Jakar. Onderweg passeert u Tamshing Goemba en Konchogsum Lhakhang, waar u uiteraard ook een kijkje kunt nemen en meer te weten komt over de lokale geschiedenis, religie en architectuur. Het is een ideale manier om het spirituele en culturele hart van Bumthang te ervaren.

U verblijft nog een dag in de Bumthang-vallei, een perfecte gelegenheid om in alle rust de omgeving te verkennen. Deze dag kunt u gebruiken om extra wandelingen te maken door de schilderachtige valleien, kleine dorpen te bezoeken of nog meer van de beroemde kloosters te ontdekken. Ook het dorp Jakar zelf leent zich uitstekend voor een ontspannen wandeling, een bezoek aan een lokaal restaurant of wat winkelen bij de ambachtelijke winkeltjes. Het is een ideale dag om de serene sfeer van centraal Bhutan volledig in u op te nemen en het dagelijkse leven in de vallei van dichtbij te ervaren.

Na het verblijf in de Bumthang-vallei staat een lange reisdag van ongeveer negen uur naar het oosten van Bhutan op het programma. U reist naar het plaatsje Mongar, waarbij u meerdere kleine bergpassen oversteekt. Onderweg is er gelegenheid om Ura te bezoeken, een van de mooiste gesitueerde dorpjes van Bhutan, waar u even de benen kunt strekken en de lokale sfeer kunt opsnuiven.

Gaandeweg verandert het landschap: het wordt groener en tropischer, en de weg slingert langs steile bergwanden. Af en toe stroomt een waterval zelfs dwars over de weg. U bereikt nu een lager en warmer gelegen gebied, waar u misschien apen langs de kant van de weg ziet wegschieten tussen de struiken. Vlak voor Mongar ziet u families aan het werk op de velden, terwijl kinderen onvermoeibaar en vrolijk naar voorbijgangers zwaaien.

Mongar is geconcentreerd gebouwd op een bergkam, in tegenstelling tot de plaatsen in West- en Centraal-Bhutan die meestal verspreid liggen door de vallei. Het oosten van Bhutan wordt minder vaak door toeristen bezocht en de voorzieningen zijn hier dan ook beperkt. De beschikbare hotels zijn eenvoudig en de keuze aan accommodatie is gering.

Natuurlijk heeft ook Mongar een dzong die u kunt bezoeken. Wie vandaag liever niet de hele dag onderweg wil zijn, kan zich prima vermaken in dit gezellige dorpje. Voor de actieve reiziger is er echter de mogelijkheid om een wandeling te maken naar het dorpje en de tempel van Ri Dazi. De wandeling duurt ongeveer drie uur enkele reis, wat betekent dat u met stops en de bezichtiging van Ri Dazi een volle dag onderweg bent.

Tijdens deze wandeling komt u door een weinig bezocht gebied, over smalle paadjes en langs rijstvelden, naar de huizen beneden waarin soms meerdere families wonen. Met een beetje geluk wordt u uitgenodigd om binnen een kop koffie te drinken en getrakteerd op mandarijnen en gestampte mais, het traditionele volksvoedsel van deze regio. Dit is een bijzondere kans om de Bhutanese bevolking en haar natuur van dichtbij te ervaren – hier voelt u Bhutan letterlijk op uw huid!

De dorpen onderweg zijn geen echte dorpen met een kern, maar eerder een verzameling huizen die dicht bij elkaar liggen. Hoewel uw bezoek een kleine inbreuk maakt op het dagelijks leven van de bewoners, waarderen zij het ook om eens bezoekers te ontvangen. Het kan zijn dat door het weer of andere onverwachte omstandigheden Ri Dazi niet wordt aangedaan en dat een ander dorp wordt bezocht; de gids zal dit dan ter plekke met u bespreken.

We rijden in ongeveer vier uur naar Trashigang, een van de meest charmante plaatsen in Bhutan. Net als Mongar is Trashigang geconcentreerd gebouwd tegen een steile bergwand, waarbij de straten met elkaar verbonden zijn door smalle trappetjes.

Ook Trashigang heeft een dzong, al is deze lang niet zo groot of imposant als de dzongs die u eerder in het westen van Bhutan heeft bezocht. Desondanks is het stadje gezellig en sfeervol, met talloze kleine winkeltjes en enkele theehuizen waar u even kunt pauzeren en genieten van lokale lekkernijen. Het hotel waar u verblijft ligt iets buiten het centrum en is eenvoudig, maar biedt een prettige, authentieke sfeer voor een ontspannen overnachting.

Vandaag staat een lange, maar spectaculaire reisdag op het programma naar de grensplaats Samdrup Jongkhar. De weg slingert urenlang langs ravijnen van soms wel honderd meter diep, die bij bewolkt weer bijna volledig verdwijnen in het wolkendek. Links en rechts ziet u kleine dorpjes in de bergen, vaak alleen te voet bereikbaar, en het is soms nauwelijks voor te stellen hoe de huizen ooit tegen deze steile bergwanden zijn gebouwd.

Onderweg passeert u de Yongphu La pas op 2200 meter, waarna de route afdaalt naar het plaatsje Khaling, gelegen in een schilderachtige kleine vallei. Bij voldoende tijd kunt u hier de enige school voor blinden in Bhutan bezoeken of een kijkje nemen in het Khaling Textile Weaving Centre, waar vrouwen uit heel Oost-Bhutan naartoe komen om te leren weven.

Het laatste deel van de reisdag is een afdaling door het dal. Bij helder weer kunt u tussen de bergen door al een glimp opvangen van de vlakte van Assam in India. Eenmaal uit de bergen en in het dal aangekomen, bevindt u zich in Samdrup Jongkhar. Hier verandert het landschap volledig: de bergen liggen achter u en het gebied wordt vlakker. Wandelend door het stadje merkt u al dat u dichter bij India bent; het wemelt er van de Indiase handelaren en winkeltjes met typisch Indiase producten. Het hotel in Samdrup Jongkhar is eenvoudig, maar biedt een prima uitvalsbasis na deze lange rit.

In de ochtend steekt u de grens over naar India. De douane- en immigratieformaliteiten verlopen doorgaans vlot. Meteen na de grens merkt u dat de sfeer volledig verandert: weg is de rust en stilte van Bhutan, u bent nu in India! Fietsers, wandelaars, auto’s en brommers bewegen zich kriskras door elkaar. Vrouwen in felgekleurde sari’s lopen langs de kant van de weg, mannen met grote tulbanden zitten bovenop hun ossenkar, en koeien grazen rustig in de berm.

Een rit van enkele uren, mits er geen oponthoud is, brengt u naar de luchthaven van Guwahati. In de loop van de middag vliegt u terug naar Delhi, waar u aankomt op de binnenlandse luchthaven (domestic airport). Vanaf hier dient u zelf naar de internationale luchthaven te gaan voor uw vlucht terug naar Amsterdam. Tussen de twee terminals rijden gratis shuttlebussen, een rit die ongeveer een half uur duurt. Uw internationale vlucht vertrekt doorgaans in de nacht.