Borneo Compleet: Sarawak en Sabah

Welkom in Maleisië! Na aankomst op de luchthaven van Kuala Lumpur wordt u opgewacht door uw chauffeur en naar uw hotel in de stad gebracht. Afhankelijk van uw aankomsttijd kunt u vandaag op eigen gelegenheid de stad verkennen.

Kuala Lumpur is een bruisende stad vol culturen. U vindt er oude Chinese tempels, Maleise markten, Brits-koloniale gebouwen zoals het postkantoor, indrukwekkende moskeeën en Indische wijken. Daarnaast heeft de stad veel moderne architectuur, waaronder de beroemde Petronas Towers, ooit het hoogste gebouw ter wereld. Wie de torens graag wil bezoeken, kan via ons entreekaartjes regelen. Vooral tijdens zonsondergang is het de moeite waard om de stad vanaf 452 meter hoogte te bewonderen.

Wilt u meer van het historische Kuala Lumpur ontdekken? Dan kunt u kiezen voor een rondleiding door het oude gedeelte van de stad onder begeleiding van een gids, die u langs de belangrijkste bezienswaardigheden en verborgen pareltjes leidt.

Vandaag heeft u een volledige vrije dag om Kuala Lumpur op eigen gelegenheid, met een gids of per fiets te verkennen. Uw hotel is centraal gelegen, en op loopafstand vindt u een metro waarmee u gemakkelijk van A naar B kunt reizen.

Enkele hoogtepunten die u kunt bezoeken:

• Koninklijk Paleis: geniet van een prachtig uitzicht over de stad.
• National Monument en de Nationale Moskee van Maleisië: gekleed in chador kunt u deze indrukwekkende moskee betreden, die plek biedt aan meer dan 10.000 gelovigen. Let op de gebedstijden!
• Dataran Merdeka (Onafhankelijkheidsplein): hier werd in 1957 de onafhankelijkheid van Maleisië uitgeroepen. Tegenwoordig een populaire plek voor picknicks. Rondom het plein staan oude Tudor-stijl gebouwen, zoals de Royal Selangor Club, het Sultan Abdul Samad gebouw en een prachtig oud treinstation in Moorse architectuur.
• Masjid Jamek: de eerste bakstenen moskee van Kuala Lumpur, gelegen bij de samenvloeiing van de Gombak en de Klang Rivier, het oorspronkelijke centrum van de stad.
• Batu Kalksteengrotten: een complex met tempelgrotten, waarvan de belangrijkste gewijd is aan de hindoe-god Murugan. Ongeveer 15 km buiten de stad, eenvoudig bereikbaar per metro.

's Avonds kunt u terecht op Jalan Alor, de levendige culinaire straat van Kuala Lumpur, waar tientallen eetstalletjes en restaurantjes de heerlijkste gerechten serveren. Hier komen niet alleen toeristen, maar ook veel locals samen. Selamat makan – eet smakelijk!

In de ochtend wordt u door uw chauffeur naar de luchthaven gebracht voor uw vlucht naar Kuching, de hoofdstad van Sarawak op Maleisisch Borneo. Bij aankomst staat uw transfer naar het hotel klaar, waarna de rest van de middag ter vrije besteding is.

Kuching is een sfeervolle stad met charmante oude straatjes, een levendige boulevard en talloze winkeltjes. Bezienswaardigheden en activiteiten zijn onder andere:

• Prachtige, oude Brits-koloniale gebouwen waarin musea, cafés en restaurants zijn gevestigd.
• Chinese tempels in de Chinese wijk en de kruidenmarkt in de Indiase wijk.
• Een rit met de lokale veerboot naar de overkant van de stad, waar een oud paleis en fort te vinden zijn, midden in een authentieke Maleise wijk.
• 's Avonds kunt u de bruisende nachtmarkt ontdekken en genieten van heerlijk traditioneel Maleis eten.

Vandaag maakt u een dagexcursie naar het Bako Nationaal Park. Vanuit Kuching rijdt u in ongeveer 35 minuten naar Kampong Bako, waar u aan boord gaat van een lokale boot. Het park is uitsluitend per boot bereikbaar.

Afhankelijk van het weer en de stand van het water duurt de boottocht ongeveer 20 minuten. Tijdens de overtocht heeft u al kans om neusapen en krokodillen te spotten!

Het Bako Nationaal Park is een van de mooiste natuurparken van Maleisië en bestaat uit 7 verschillende ecosystemen. Het park biedt een eerste kennismaking met de wilde natuur van Borneo. U vindt er:

• Uitgestrekte jungle en ruige kliffen
• Mangrovewouden en prachtige stranden
• Een grote verscheidenheid aan wilde dieren: makaken, Silver Leaf Monkeys, neusapen (Orang Belanda), slangen, krokodillen, varanen, reusachtige krabben en tropische vogels
• Vleesetende planten zoals de Pitcher Plant

Let op: makaken kunnen brutaal en zelfs agressief zijn. Vergeet ook uw muggenolie niet! Samen met een park ranger kunt u een van de vele wandeltochten volgen die zijn uitgezet op het eiland. Eind van de middag keert u weer terug naar Kuching.

Belangrijk: zwemmen in zee rondom het Bako Nationaal Park is de laatste jaren te gevaarlijk geworden. De krokodillenpopulatie is flink toegenomen en wordt tegenwoordig ook gezien op plekken waar ze voorheen nooit voorkwamen. Daarom is het afgeraden om in dit gebied te zwemmen.

's Ochtends wordt u opgehaald bij uw hotel en reist u naar het Batang Ai Reservaat. Onderweg bezoekt u de levendige Lachau Bazaar, waar u een kijkje kunt nemen bij lokale winkeltjes en de markt. De lunch wordt geserveerd in een lokaal restaurant nabij de bazaar.

Vervolgens reist u verder naar het Batang Ai Reservaat, dat in 1980 werd aangelegd om hydro-elektrische energie te produceren voor de omliggende dorpjes. Hierbij werd een reservoir gecreëerd van meer dan 20 m², gevoed door de vier heldere zijrivieren van de Ai-rivier. Reizen in dit gebied gebeurt vrijwel uitsluitend per traditionele longboat.

Veel longhouses in de omgeving moesten plaatsmaken voor het reservoir en werden verplaatst. Een van de oorspronkelijke longhouses die nog bestaat, is Nanga Sumpa, waar u vanavond zult overnachten. Vanuit het kleine haventje van het Batang Ai Meer stapt u in een longboat voor een tocht van ongeveer 1,5 uur naar de Nanga Sumpa Lodge. Afhankelijk van de waterstand komt u eind van de middag aan.

Na het diner, dat wordt geserveerd in de Ruai (gemeenschappelijke ruimte) van het longhouse, maakt u kennis met het Iban-volk en het dorpshoofd, de Tuai Rumah. Zij vertellen u over het dagelijks leven in het longhouse. In Batang Ai vindt u de oudste nederzettingen van de Iban in Sarawak. De Iban arriveerden hier in de 15e eeuw vanuit Kalimantan (Indonesisch Borneo) en verspreidden zich vervolgens langs de rivieren in en rondom het Batang Ai Nationaal Park.

Ooit stonden de Iban bekend als koppensnellers, maar deze praktijken zijn allang verboden. Vandaag de dag leven de Iban volledig geïntegreerd in de Maleisische maatschappij, terwijl ze in de jungle nog op traditionele wijze wonen in hun longhouses, waar vele families samen in een groot, uitgestrekt huis wonen.

Na het ontbijt maakt u onder begeleiding van een Engelssprekende gids een wandeling door de jungle en langs de Delok-rivier. Halverwege stapt u over op een traditionele longboat om uw tocht voort te zetten naar de prachtige Enseluai waterval. Onderweg zal uw kapitein meerdere keren stoppen om een demonstratie te geven van de traditionele Iban-vistechnieken, bijvoorbeeld met een jala of een groot vissersnet.

Aangekomen bij de waterval kunt u een verfrissende duik nemen en genieten van een lokaal bereide barbecue midden in de natuur.

In de middag keert u rustig terug naar het longhouse. ’s Avonds staat er wederom een heerlijke, lokale maaltijd voor u klaar. U maakt kennis met de vriendelijke bewoners van het Nanga Sumpa Longhouse en krijgt een inkijkje in hun dagelijkse leven. Ontspan op de Ruai (gemeenschappelijke ruimte), klets met de bewoners en leer over hun cultuur en gebruiken. Sluit de avond af met een lokaal slaapmutsje: zelfgebrouwen rijstwijn, ook wel Tuak genoemd.

Na het ontbijt keert u weer terug naar de 'bewoonde wereld'. U stapt op de longboat die u naar de aanlegsteiger in het Batang Ai meer zal brengen. Hier staat een auto op u te wachten die u weer terug zal brengen naar Kuching. Onderweg zult u een laatste keer stoppen voor de lunch.

Vandaag reist u naar een ander deel van Borneo en maakt u een korte vlucht naar Mulu om het wereldberoemde Gunung Mulu Nationaal Park te bezoeken. Het park staat bekend om zijn Pinnacles – scherp uitstekende rotsen boven de omringende jungle – en het uitgestrekte gangenstelsel van kalksteengrotten, waaronder de grootste grot ter wereld.

Na het inchecken wordt u naar het Headquarters van het park gebracht voor een korte briefing en registratie. Hierna maakt u een wandeling van circa 3 kilometer over een verhard houten pad, te midden van de dichte jungle. Deze wandeling is vrij gemakkelijk te doen.

U komt uit bij de indrukwekkende Deer Cave, een grot van ongeveer 1,5 kilometer lang en 120 meter breed. De grot dankt haar naam aan de herten (deer) die hier kwamen voor de zoutstenen, rijk aan mineralen zoals natrium, die niet in hun natuurlijke voedsel aanwezig zijn. Ook bezoekt u de Lang Cave, bekend om de enorme hoeveelheid stalagmieten en stalactieten.

’s Avonds keert u terug naar een observatieplek nabij de Deer Cave, waar u miljoenen vleermuizen zult zien uitvliegen op zoek naar eten – een indrukwekkend natuurfenomeen dat u niet snel zult vergeten.

Vandaag staat een tocht per longboat over de Melinau Rivier op het programma, richting de Wind en Clearwater Grotten. Zoals de namen al doen vermoeden, is de Clearwater Grot genoemd naar de ondergrondse rivier die erdoorheen stroomt. Met een lengte van circa 222 km behoort dit tot de langste grotten ter wereld. De Wind Grot dankt zijn naam aan het koele briesje dat door de grot waait en staat bekend om de indrukwekkende stalactieten en stalagmieten in de beroemde King’s Chamber. Beide grotten liggen vrijwel direct naast elkaar.

U vaart door het weelderige groen van de jungle, langs kleine dorpjes aan de rivieroevers. Onderweg maakt de longboat een stop bij een traditionele Longhouse, waar u de Penan ontmoet – een kleine, lokale bevolkingsgroep die uitsluitend in deze regio woont. Hier maakt u kennis met het dorpshoofd en ziet u hoe meerdere families samen onder één dak wonen. Daarnaast bezoekt u een lokale markt in Batu Bungan, waar het dagelijks leven van de lokale bevolking zichtbaar is.

Na een bezoek aan beide grotten kunt u genieten van een verfrissende duik in het heldere water en een smakelijke picknicklunch aan de oever van de rivier.

Na het ontbijt wordt u naar de luchthaven gebracht voor een korte vlucht naar Kota Kinabalu, de hoofdstad van Sabah. Sabah, vroeger bekend als Brits Noord-Borneo, heeft een rijke koloniale geschiedenis, waarin Kota Kinabalu destijds Jesseltown heette. Tegenwoordig is het een levendige provinciestad met zo’n 400.000 inwoners. Door de verwoestingen in de Tweede Wereldoorlog is er weinig van het oorspronkelijke koloniale Jesseltown overgebleven; slechts de Atkinson Klokkentoren herinnert nog aan dat verleden.

Na aankomst verlaat u de stad vrijwel direct en reist u door naar het Kinabalu Park, waar u vanavond overnacht te midden van de indrukwekkende natuur van dit UNESCO Werelderfgoedgebied.

Vandaag maakt u een bezoek aan een van de hoogtepunten van Sabah: het Kinabalu Nationaal Park, op ongeveer twee uur rijden van Kota Kinabalu. Het park heeft sinds 1964 de status van Nationaal Park en staat sinds 2000 op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Het park bestaat uit tropisch regenwoud met een rijke variatie aan flora en fauna.

Samen met een naturalist maakt u een wandeling door het park. U bezoekt de botanische tuin, volledig omgeven door dichte bossen. Deze tuin wordt ook wel de ‘geheime tuin’ genoemd, omdat de ingang voor velen lastig te vinden is. Hoewel de tuin slechts 1,4 hectare groot is, vindt u hier vele bloemen, planten, endemische flora, fruitbomen, sierplanten en kruidentuinen. Uw gids vertelt met enthousiasme over de verschillende planten en hun bijzondere kenmerken.

De lunch is inbegrepen en wordt geserveerd bij een lokaal restaurant. Halverwege de middag keert u terug naar uw hotel, waar de rest van de dag ter vrije besteding is.

Vandaag reist u over land naar Sepilok, waar u twee bijzondere opvangcentra vindt. Het eerste is het beroemde Orang-oetang opvangcentrum, waar deze indrukwekkende dieren worden opgevangen en getraind om terug te keren naar de jungle. U kunt, indien gewenst, een interessante video bekijken over het leven van de orang-oetans op Borneo en over het rehabilitatieproces.

Daarnaast kunt u het Sun Bear Conservation Center bezoeken. Hier worden Maleise beren opgevangen, de kleinste beren ter wereld, die enkel in Zuidoost-Azië voorkomen. Door ontbossing en illegale jachtpraktijken zijn ze bedreigd. In dit centrum worden de beren opgevangen, verzorgd en gerehabiliteerd.

De rest van de dag is ter vrije besteding en kunt u op eigen gelegenheid beide centra bezoeken. De voedertijd voor de orang-oetangs is dagelijks om 15:00 uur, een ideaal moment om deze dieren van dichtbij te zien eten.

In de ochtend heeft u de tijd om het Orang-oetan centrum (nogmaals) te bezoeken.

Eind van de ochtend wordt u opgehaald door uw chauffeur en gids en reist u in ongeveer 1.5 uur naar Sukau. Het is een prachtige rit door de dichtbegroeide binnenlanden van Borneo. Bij aankomst wordt u hartelijk ontvangen met een welkomstdrankje en staat er een lunch voor u klaar. Na de lunch kunt u even relaxen of de omgeving op eigen gelegenheid verkennen. Om 16:00 uur maakt u een boottocht en waarschijnlijk komt u langs de oevers als de karakteristieke neusapen tegen, maar ook vele vogelsoorten. En wie weet staat u oog in oog met wilde Orang-oetans! 

De 560 km lange Kinabatangan Rivier is de langste rivier van Sabah. De rivier vindt zijn oorsprong in het zuidwesten van Sabah en vervolgt zijn weg dwars door het hart van Sabah, richting de Sulu Zee ten zuidoosten van Sandakan. De Kinabatangan Rivier stroomt door een wijd scala aan verschillende natuurgebieden: tropische regenwouden, ooibossen, oxbow-meren en mangrovebossen. Deze riviervlakte, waardoor meerdere rivieren stromen, vormt een rijkelijke mix aan vegetatie waar veel wilde dieren op afkomen. Langs de oevers van de kilometerslange Kinabatangan-rivier leven neusapen, orang-oetans, Pygmy olifanten, gibbons, spookdiertjes, verschillende aapsoorten, neushoornvogels, krokodillen en vele andere vogelsoorten. Komende dagen maakt u verschillende boottochten en wandelingen, in en over deze uitgestrekte rivier, op zoek naar allerlei wildlife.

U wordt wakker met de geluiden van de jungle op de achtergrond. Vroeg in de ochtend vertrekt u per boot naar het Ox-bow-meer, een prachtig stil watergebied waar u de kans krijgt om wilde dieren te spotten en te genieten van de sfeer langs de langste rivier van Sabah. Onder begeleiding van een ranger maakt u een trektocht langs de oevers van de rivier, waarbij u van alles leert over het ecosysteem en de dieren die hier leven.

Na de tocht keert u terug naar uw lodge voor het ontbijt en heeft u de tijd om te relaxen. Wandel eventueel in de omgeving van de lodge en spot de vele vogelsoorten die hier leven, zoals kleurrijke ijsvogels en majestueuze neushoornvogels.

Aan het eind van de middag maakt u een laatste boottocht over de Menanggul Rivier, waarbij u opnieuw op zoek gaat naar wildlife. U heeft kans om neusapen, makaken, neushoornvogels en met wat geluk zelfs wilde orang-oetans en pygmee olifanten te zien.

Per overland transfer reist u in ongeveer 2 uur naar Lahad Datu. Hier stapt u over in een andere auto die zijn weg door de jungle onverharde paden vervolgt - richting het Tabin Wildlife Reserve. Bij aankomst checkt u in, in een charmante houten bungalow compleet met eigen balkon en badkamer (een echte luxe in de jungle!). Het resort is gelegen aan de Lipad Rivier, middenin de groene natuur.

Rondom de lodge vindt u een verscheidenheid aan vogels, insecten en kleine zoogdieren. Vanuit uw bungalow kijkt u zo de jungle in en heeft u kans om deze nu al te spotten. In de middag brengt u een bezoekje aan de Lipad moddervulkaan. Om hier te komen dient u een trekking van ongeveer 20 minuten door de jungle te maken. De Lipad moddervulkaan wordt niet alleen veel bezocht door mensen, maar ook door herten, everzwijnen, verschillende vogelsoorten en andere wilde dieren door de mineralen die er vrij komen. Vervolgens wandelt u naar een uitkijktoren vanwaar u en prachtig uitzicht heeft op de dichte bossen. Na het diner is er een diapresentatie die u bij kunt wonen zodat u meer te weten komt over het unieke karakter van Tabin. Vervolgens maakt u een leuke nachtsafari per 4x4 waarbij u op zoek gaat naar nachtdieren en vogels.  

Het Natuurreservaat Tabin beslaat een oppervlakte van 122.500 hectare en is gelegen ten noordoosten van de stad Lahad Datu, Oost-Sabah. Het reservaat is een van de grootste, beschermde natuurgebieden in Sabah en bestaat grotendeels uit een tropisch laaglandregenwoud. In 1984 is het Tabin Natuurreservaat uitgeroepen tot beschermd natuurgebied vanwege het bestaan van de drie grootste zoogdieren die voorkomen in Sabah. Dit zijn de Borneo Pygmy olifant, Sumatraanse neushoorn en de Banteng (wilde rund dat voorkomt in de bossen van Zuidoost Azië). Daarnaast zijn er in Tabin negen primaten te vinden: de orang-oetan, Borneose Gibbon, ‘Read Leaf, Silver Leaf & Grey Leaf’ Apen, spookdiertjes, Lori’s en de korte en langstaart makaken. Daarnaast komt ook de Nevelpanter voor in de bossen van Tabin. Eechter is de kans zéér klein om deze te spotten in het wild, een grotere kans heeft u om de luipaardkatten en civetkatten te spotten.  

Daarnaast vormt het Tabin Natuurreservaat een thuisbasis aan een verbazingwekkende verscheidenheid aan vogels. Vandaag de dag zijn er meer dan 300 vogelsoorten waargenomen in Tabin, waaronder acht soorten neushoornvogels en enkele, zeldzame endemische soorten.  Een ander uniek kenmerk van dit beschermd natuurgebied zijn de verschillende moddervulkanen die hier te vinden zijn. deze vulkanen zijn rijk aan mineralen en dienen dan ook als likstenen van zout, en trekken veel wilde dieren aan. Rondom de moddervulkanen heeft u dan ook een grote kans op het spotten van wilde dieren.  

Met zijn rijke biodiversiteit vormt het Tabin Natuurreservaat dan ook een uitstekende plek voor (jungle) activiteiten en het spotten van wilde dieren. Komende dagen zult u verschillende trektochten -en nachtsafari’s maken per 4x4. De excursies worden uitgevoerd in kleine reisgroepjes.

In de ochtend kunt u ervoor kiezen om vroeg op te staan en deel te nemen aan een vogelwandeling, waarbij u enkele van Tabin’s rijke verzameling van bijna 3.000 vogelsoorten kunt ontdekken. Na het ontbijt maakt u een trektocht door de diepe jungle, op zoek naar wilde dieren. Er zijn verschillende wandelroutes uitgezet in het natuurreservaat, waar regelmatig dieren zoals orang-oetans, pygmee-olifanten, otters en gibbons worden gespot. Uiteraard is dit nooit gegarandeerd!

Onderweg bezoekt u de Lipad waterval, waar u een verfrissende duik kunt nemen in het heldere, koele water. Na de wandeling keert u terug naar de lodge, waar de middag ter vrije besteding is.

Voor extra ontspanning kunt u zich laten verwennen met een Tabin Rainforest Foot Soak. Hierbij wordt een voetenbadje voor u klaargemaakt met een natuurlijke mix van kruiden, ideaal om vermoeide spieren te ontspannen na de diverse jungletochten.

Na het ontbijt maakt u een laatste wandeling langs de oevers van de rivier, waar vaak groepen makaken en kleine zoogdieren te zien zijn. U kunt een duik nemen in de rivier of nog een laatste keer genieten van de rust en de geluiden van de jungle om u heen.

Na de lunch wordt u naar de luchthaven van Lahad Datu gebracht voor een vlucht terug naar Kota Kinabalu. Bij aankomst wordt u naar de haven van Jesselton gebracht, waar u aan boord gaat van de boot naar Pulau Gaya. Dit eiland maakt deel uit van het Tunku Abdul Rahman National Park en staat bekend om zijn witte stranden en heldere wateren met prachtig, onaangetast koraal.

De komende dagen zijn ideaal om te snorkelen, zwemmen of wandelingen te maken door het weelderige, groene regenwoud van het eiland.

Pulau Gaya is de perfecte plek om uw reis in Maleisië in stijl af te sluiten. Het eiland heeft een bijzondere, rustige sfeer en biedt volop mogelijkheden om te ontspannen of actief bezig te zijn. Kenmerkend zijn de lange, witte zandstranden en het oeroude regenwoud in het binnenland.

De komende dagen zijn ter vrije besteding. U kunt heerlijk wandelen over de uitgestrekte stranden, genieten van een traditionele massage in de spa of een lesje yoga volgen op het strand. Ook zijn kanotochten door dichtbegroeide mangrovebossen een aanrader, waarbij u afgelegen baaien en kleine dorpjes op het water kunt ontdekken.

Wilt u de omliggende eilanden verkennen? Dan kunt u een boottocht maken naar een van de nabijgelegen eilanden. Voor liefhebbers van snorkelen en duiken biedt de onderwaterwereld rondom Pulau Gaya prachtige koraaltuinen met veel zeldzame vissen, hoewel deze wellicht iets minder indrukwekkend zijn dan in de oostelijke eilanden van Sabah.