Neom; futuristisch project in de woestijn van Saoedi-Arabie

Neom is een futuristisch mega-project in het noordwesten van Saoedi-Arabië, gepresenteerd als het vlaggenschip van Vision 2030: een ambitieus plan van kroonprins Mohammed bin Salman om de economie te diversifiëren en het koninkrijk te transformeren naar een centrum van innovatie en duurzaamheid.

Neom is een geplande stad van 500 miljard dollar die zich uitstrekt over 10.000 vierkante kilometer in de woestijn, langs de Rode Zee en de Golf van Aqaba. Het project omvat meerdere zones, waaronder:

• The Line: een lineaire stad van 170 kilometer lang, 200 meter breed en 500 meter hoog, ontworpen om 9 miljoen mensen te huisvesten zonder auto's, volledig aangedreven door hernieuwbare energie. NEOM: Made to Change+1Business Insider+1

• Oxagon: de grootste drijvende industriële stad ter wereld, gericht op circulaire economie en geavanceerde technologie.

• Trojena: een bergbestemming met skiën, meren en wellness, bedoeld voor eco-toerisme.

• Sindalah: een luxe eilandresort met jachthaven, golfbaan en high-end retail.

Neom is ontworpen als een stad zonder traditionele wegen of auto's, met een focus op duurzame mobiliteit zoals elektrische vliegende taxi's (eVTOL's) in samenwerking met Volocopter. Het project streeft ernaar volledig hernieuwbare energie te gebruiken en 95% van het land te behouden voor natuur.

Daarnaast wordt gewerkt aan de grootste groene waterstofplant ter wereld, die naar verwachting in 2026 operationeel zal zijn en een belangrijke bijdrage zal leveren aan de energievoorziening van Neom.

Ondanks de ambitieuze plannen staat Neom onder druk. De bouw van The Line is vertraagd, met slechts 2,4 kilometer gepland voor 2030. De capaciteit is verlaagd van 1,5 miljoen naar 300.000 bewoners. Er zijn zorgen over de milieu-impact, zoals veranderingen in lokale weersomstandigheden en de ecologische gevolgen van grootschalige infrastructuur. 

Bovendien heeft het project te maken met financiële beperkingen door dalende olieprijzen en verminderde buitenlandse investeringen. Er zijn ook meldingen van gedwongen onteigeningen van inheemse Huwaitat-stammen en zorgen over mensenrechten

The Line is het paradepaardje van Neom en wellicht het meest ambitieuze stedenbouwkundige project ter wereld. Het is ontworpen als een lineaire stad van 170 kilometer lang, slechts 200 meter breed en 500 meter hoog, met plaats voor tot 9 miljoen inwoners. De hele stad is ontworpen om te functioneren zonder auto's, wegen of vervuiling – een radicaal alternatief voor de chaotische, vervuilende megasteden van vandaag.

Belangrijkste kenmerken:

• Zero-carbon mobiliteit: Er komen geen traditionele auto's of wegen. In plaats daarvan verbindt een ultrasnel ondergronds transportsysteem – met treinen die snelheden tot 512 km/u halen – bewoners in slechts 20 minuten van het ene uiteinde van de stad naar het andere.

• Laag energieverbruik en hernieuwbare bronnen: The Line wordt volledig aangedreven door zonne- en windenergie. De stad is ontworpen om energie- en waterverbruik sterk te reduceren via geavanceerde technologieën.

• Verticaal leven: De stad wordt opgebouwd in lagen, waarbij wonen, werken, winkelen en recreatie zich verticaal boven elkaar bevinden. Dit moet een 5-minuten-stad creëren – alle basisbehoeften binnen loopafstand.

• Spiegelende façade: De hele structuur krijgt een reflecterende buitenkant die het gebouw moet laten opgaan in het woestijnlandschap, en tegelijkertijd een futuristische esthetiek uitstraalt.

Architectonisch en maatschappelijk experiment

The Line is ontworpen door een samenwerking van internationale architectenbureaus onder leiding van Morphosis Architects. Het is een experiment in hoe steden kunnen worden georganiseerd rond mensen in plaats van auto's. De planners willen dat de stad niet alleen duurzaam is, maar ook mentaal en fysiek welzijn bevordert.

Toch is er ook stevige kritiek. Sommigen wijzen op de onrealistische schaal, de logistieke uitdagingen en de sociale en ecologische risico’s. In 2024 werd duidelijk dat het oorspronkelijke doel van 9 miljoen bewoners tegen 2030 is bijgesteld naar slechts 300.000, en dat tegen die tijd waarschijnlijk slechts 2,4 kilometer van de 170 kilometer zal zijn voltooid.

Conclusie

The Line is niet zomaar een bouwproject – het is een visie op een totaal andere manier van samenleven, met technologie, duurzaamheid en menselijke gezondheid centraal. Of deze visie werkelijkheid wordt, hangt af van politieke wil, financiële slagkracht en het vermogen om enorme technische en sociale obstakels te overwinnen.

Neom blijft een ambitieus experiment in stedelijke planning, technologie en duurzaamheid. Hoewel de uitvoering uitdagend is, biedt het project een blik op mogelijke toekomstscenario's voor steden wereldwijd. De komende jaren zullen bepalen of Neom zijn beloften kan waarmaken of een gewaagde visie blijft.

Saoedi-Arabie is in het kader van Vision 2023 nog veel meer mega-projecten aan het ontwikkelen. Hierbij een overzicht van de andere projecten.

Gelegen net buiten Riyadh wordt Qiddiya ontwikkeld als een megabestemming voor amusement, sport en cultuur.

• Het omvat pretparken, waaronder een Six Flags-park, een F1-racecircuit en waterparken.

• Er komen cultuurinstellingen, zoals theaters en musea.

• De stad is gericht op zowel binnenlands toerisme als het aantrekken van internationale bezoekers.

Het doel is om Saoedi's internationale entertainmentuitgaven (momenteel vaak uitgegeven in het buitenland) binnen de landsgrenzen te houden.

Dit project richt zich op het ontwikkelen van luxe resorts op meer dan 90 eilanden aan de Rode Zee, met nadruk op duurzaamheid:

• Alleen 22 van de eilanden zullen worden ontwikkeld; de rest blijft natuurgebied.

• Volledig aangedreven door hernieuwbare energie, met een zero-waste beleid.

• Eerste fase (inclusief luchthavendiensten) is al gedeeltelijk geopend.

Het gebied moet een ecotoeristische trekpleister worden, vergelijkbaar met de Malediven, maar met Arabische identiteit.

In de buurt van The Red Sea Project komt AMAALA, een megaproject gericht op:

• Ultraluxe wellnessreizen, spa's en gezondheidstechnologie.

• Kunst en cultuur, met galerijen en residenties voor kunstenaars.

• Milieuverantwoorde ontwikkeling, waaronder koraalherstelprogramma’s.

AMAALA mikt op “het creëren van een nieuw segment binnen de luxereisindustrie.”

In Riyadh wordt gewerkt aan een park van meer dan 16 vierkante kilometer, dat het grootste stadspark ter wereld moet worden.

• Het bevat tuinen, bossen, sportvelden, openluchttheaters en een museum.

• Er komen ook woningen, hotels en kunstinstallaties.

• Ontworpen als groene long voor de stad, met veel aandacht voor biodiversiteit.

Diriyah, de geboorteplaats van de Saoedische staat, wordt herontwikkeld tot een culturele hoofdstad:

• Restauratie van het UNESCO-werelderfgoed At-Turaif.

• Luxe winkels, hotels en restaurants in traditionele Najdi-architectuur.

• Doel: het verleden van Saoedi-Arabië presenteren in een modern kader.