Landeninformatie Kirgizstan
Kirgizstan (198.500 km2, vijf keer Nederland, zeven keer België) is bijna geheel bedekt
met bergen, waarvan velen boven de 3000 meter. De hoogste berg is Piek Pobeda met
een hoogte van 7439 meter.
De grootste gletsjer is de 62
kilometer lange Inylchek. De meeste bergen behoren tot
de Tien Shan (de 'Hemelse Bergen') of uitlopers daarvan. Naast de Centrale Tien
Shan zijn de belangrijkste ketens; de Kyrgyz Alatau en de Kungei (zonnige)
Alatau in het noorden van het land, de Tersky (schaduwrijke) Alatau en de
Kakhshaal Tau in het oosten van het land en de Ferganaketen als samensmelting van de Tian Shan en de
Pamir. In het zuiden van Kirgizstan ligt een keten van de Pamir, de Alai, die
zich in zijn totaliteit uitstrekt over 800 kilometer en
begint bij de Fanbergen en doorloopt tot aan de Ferganaketen. Overal liggen
prachtige bergmeren en klateren stroompjes hun weg naar beneden.
Een
groot deel van de bergen in Kirgizstan is bedekt met bossen en alpenweiden. In
de valleien in het zuiden groeien walnoten-, pistache-, amandel- en
aalbesbomen. Rond het Issyk Kul-meer zijn de bergen bedekt met naaldwouden. Valleien
door het hele land zijn in het voorjaar begroeid met klaprozen, hetgeen een
prachtig gezicht vormt met de overal aanwezige witte bergen op de achtergrond.
In
de bossen leven beren, wilde zwijnen, vossen, wolven, dassen en lynxen en in de
meren en rivieren zwemmen forellen en karpers. De meren vormen ook een
tussenstop voor vele trekvogels op hun tochten tussen Siberië en het warme
zuiden. De hogere berghellingen, waar ook edelweiss groeit, zijn het domein van
wilde en gedomesticeerde yaks, terwijl ook steenbokken, bergmarmotten en de
zeldzame Marco Polo-schapen zich hier goed thuisvoelen. Hoog in de Tien Shan
leven nog ongeveer 450 sneeuwluipaarden, 60 procent van de totale
wereldpopulatie. Door jacht is deze unieke diersoort bijna uitgestorven. Gelukkig
is het jagen op sneeuwluipaarden inmiddels officieel verboden, maar desondanks
worden ze nog steeds gevangen voor hun pelzen. Ook het Marco Polo-schaap is een
geliefde prooi voor jagers. Niet alleen door jacht verdwijnen veel diersoorten,
een ander belangrijk probleem is geldgebrek. Er is bijna geen geld om
diersoorten te beschermen en nationale parken te onderhouden.
De
enorme toename van de veestapel in de sovjetperiode heeft ertoe geleid dat veel
graslanden overbegraasd zijn, met alle gevolgen voor de veestapel en erosie
vandien. Een ander milieubedreigend effect stammend uit de sovjetperiode komt
van de vele chemicaliën die in de voedselketen terechtkomen, onder meer door
lekkende uraniummijnen.
Volgens
de overlevering stammen de Kirgiezen af van veertig dochters van een khan en
een rode hond. Dit zou hun naam verklaren, Kirk-kiz betekent veertig meisjes.
In feite waren de voorouders van de Kirgiezen Turkse nomadenstammen afkomstig
uit het Altaigebied. Vanaf de 10e eeuw trokken ze uit dat gebied weg om zich te
vestigen in de Tian Shan. Cultureel zijn de Kirgiezen sterk met de Kazachen
verbonden, eigenlijk zijn het nazaten van een en hetzelfde volk. De Kazachen,
die verwarrend genoeg vroeger Kirgiezen genoemd werden, waren steppebewoners en
de Kirgiezen, vroeger Kara-Kirgiezen, bergbewoners. De laatsten zijn in de
vorige eeuw door de opkomende Russen steeds verder de bergen ingedreven.
De
Kirgiezen hebben hun pre-islamitische, sjamanistische invloeden behouden. De
wijsheden van de kara-kalk (de herders, jagers en boeren) spelen een
belangrijke rol in het denken van de Kirgiezen. En dit is met het ontwakend
nationale bewustzijn alleen maar sterker geworden. Ook de ouderencultus, de manap,
wordt nog steeds in stand gehouden. Deze manaps staan aan het hoofd van een van
de clans, waaruit het Kirgieze volk nog altijd is opgebouwd.
Officieel
zijn de meeste Kirgiezen islamitisch, maar echte fanatieke moslims zijn ze
niet. Terwijl Buchara in de 10e eeuw al een van de belangrijkste centra in de
islamitische wereld was, werden de Kirgiezen pas vanaf de 16e eeuw vanuit
Kokand tot deze godsdienst bekeerd. Het islamitisch-fundamentalisme heeft dan
ook weinig aanhangers in Kirgizstan, hoewel het de laatste jaren wel toeneemt,
met name in het zuiden.
Kirgiezen
worden begraven in begraafplaatsen langs de kant van de weg, een reflectie van
zowel pre-islamitische als islamitische gebruiken. Het is gebruikelijk in de
islam om mensen te begraven, maar om dit langs de kant van de weg te doen stamt
uit het nomadische verleden van de Kirgiezen. Zo heeft iemand eindelijk rust en
kan het leven aan zich voorbij zien trekken in plaats van zelf voortdurend
onderweg te zijn. Sommige graven zijn complete bouwwerken in de vorm van
traditionele mausolea of yurten.