India Rajasthan reis

Na aankomst op de luchthaven van Delhi wordt u verwelkomd en naar uw hotel gebracht, waar u rustig kunt bijkomen van uw vlucht. Met ongeveer 10 miljoen inwoners is Delhi de derde stad van India, na Kolkata en Mumbai.

Delhi bestaat uit twee duidelijke delen: Old Delhi, de oude ommuurde stad die haar gloriedagen kende onder keizer Shah Jahan, en New Delhi, de moderne stad ten zuiden daarvan, die in 1911 werd opgericht toen het hoofdkwartier van de Britse onderkoning in India van Calcutta naar Delhi werd verplaatst.

Samen met uw gids gaat u Delhi verkennen. U begint in het oude gedeelte van de stad met een riksjaritje over de levendige bazaar. Old Delhi (het oude Shahjahanabad) is een wirwar van nauwe steegjes en kleurrijke markten, met als centrale hoofdstraat de Chandni Chowk. Hier is werkelijk alles te koop in de talloze winkeltjes, terwijl dagelijks duizenden mensen hun boodschappen doen. Een korte wandeling door deze exotische wijk geeft een eerste indruk van het Indiase stadsleven, dat u later tijdens uw reis nog beter leert kennen.

In Old Delhi vindt u ook indrukwekkende bezienswaardigheden, zoals het Rode Fort en de grootste moskee van India, de Jama Masjid. ’s Middags gaat u naar het nieuwe gedeelte van de stad. New Delhi is het weids opgezette 20ste-eeuwse stadsdeel, met statige villa’s en koloniale overheidsgebouwen, dat een veel rijkere indruk maakt. Belangrijke bezienswaardigheden hier zijn de India Gate, een 42 meter hoge triomfpoort, de Rashtrapati Bhawan (residentie van de president) en de Sansad Bhawan (het parlementsgebouw). Het historische hart van New Delhi is Connaught Place, een rond plein omringd door schaduwrijke zuilengalerijen, waar alle belangrijke wegen samenkomen.

Na het ontbijt vertrekt u naar Mandawa, gelegen in de landelijke regio Shekhawati in het noorden van Rajasthan. Deze streek staat in heel India bekend om zijn vele prachtige fresco’s, die voornamelijk tussen 1800 en 1930 werden aangebracht. Shekhawati lag eeuwenlang op het kruispunt van belangrijke handelsroutes en kende door de langstrekkende karavanen een grote economische bloei. Toen de Britten in 1803 handels- en tolbelastingen begonnen te heffen, vertrokken veel kooplieden uit de regio, maar velen waren bijzonder succesvol en investeerden een deel van hun winst in hun geboorteplaatsen.

Hier lieten ze imposante haveli’s bouwen, vaak met ruime binnenplaatsen. Hoewel de kooplieden zelf elders woonden, werden de huizen bewoond door hun families. In de loop van de 19de eeuw ontstond de traditie om de haveli’s te versieren met fresco’s. Aanvankelijk werden mythologische afbeeldingen en lokale legendes uitgebeeld, maar later kwamen scènes uit het dagelijkse leven aan bod. Sommige fresco’s tonen zelfs treinen, schepen, telefoontoestellen en westerse vrouwen, als teken van de moderniteitsdrang van de bereisde kooplieden. Door deze kleurrijke en gedetailleerde schilderingen wordt Shekhawati ook wel de ‘openlucht kunstgalerij van Rajasthan’ genoemd.

’s Middags komt u aan in Mandawa, waar u samen met een gids op pad gaat om de stad en haar indrukwekkende haveli’s en fresco’s te ontdekken.

De rit van Mandawa naar de woestijnstad Bikaner neemt ruim een ochtend in beslag. Net als veel andere steden in Rajasthan wordt de oude stad omringd door een hoge muur. Bikaner was ooit een belangrijke handelspost langs de grote karavaanroutes en heeft daardoor een rijke geschiedenis.

Het grootste hoogtepunt van Bikaner is het imposante Junagarh Fort, een 16de-eeuws bouwwerk dat wordt beschouwd als een van de mooiste forten van Rajasthan. Binnen het fort zijn verschillende paleizen te bewonderen, waaronder de Chandra Mahal (het Maanpaleis) en de Phool Mahal (het Bloemenpaleis). In de Anup Mahal (de kroningszaal) is prachtig Delftsblauw tegelwerk te zien met Hollandse landschappen, een bijzondere mix van Indiase en Europese invloeden.

Bikaner staat daarnaast in heel India bekend om de hoge kwaliteit van haar kamelen. Even ten zuiden van de stad ligt een grote staatskamelenboerderij, waar honderden kamelen worden gefokt. Deze boerderij is aan het eind van de middag toegankelijk voor bezoekers. Ook in de straten van de oude stad zult u regelmatig kamelen tegenkomen; al eeuwenlang trekken deze eigenwijze dieren hun karren door de smalle steegjes van Bikaner.

In een afgelegen westelijke uithoek van Rajasthan ligt één van de meest exotische steden van India: Jaisalmer. De lange reis ernaartoe wordt ruimschoots beloond, want Jaisalmer lijkt rechtstreeks uit een sprookje te komen. Het imposante zandstenen fort torent al van verre boven het kale, uitgestrekte landschap uit.

Jaisalmer werd in 1156 gesticht door Rao Jaisal en fungeerde eeuwenlang als hoofdstad van een klein staatje, totdat het een belangrijke halteplaats werd op de karavaanroute tussen Marwar en Sindh. Door de rijkdom die de handel met zich meebracht, lieten adel en kooplieden prachtige paleizen, haveli’s en tempels bouwen, allemaal vervaardigd uit de karakteristieke goudgele zandsteen. Bij zonsopkomst en zonsondergang baadt de stad in een warme, gouden gloed, waardoor Jaisalmer de bijnaam ‘Gouden Stad’ kreeg.

U heeft een volle dag de tijd om op uw gemak Jaisalmer en haar vele bezienswaardigheden te verkennen. Een natuurlijk begin is het indrukwekkende Jaisalmer Fort, dat u betreedt via de hoofdpoort Ganesha Pol bij de markt. Via de Suraj Pol bereikt u een ruim plein, waaraan het zeven verdiepingen tellende paleis is gelegen, met zijn gebeeldhouwde balkons en koepelgewelven. Ooit bestuurden hier de maharadja’s hun koninkrijk en leefden zij met hun hofhouding en harems in ongekende weelde. Het leger, bestaande uit goed getrainde soldaten op paarden, kamelen en olifanten, bood bescherming in ruil voor belasting.

Een wandeling door de smalle, kronkelende steegjes binnen de muren van het fort, waar auto’s niet zijn toegestaan, is een fascinerende ervaring. Terwijl u dwaalt langs de vele fijn bewerkte huizen, tempels en intieme bazaars, genietend van de kleuren, geuren en levendige sfeer, waant u zich vrijwel onmiddellijk terug in de Middeleeuwen.

De Jaintempels in het fort werden tussen 1470 en 1536 gebouwd en kenmerken zich door prachtig, zeer gedetailleerd beeldhouwwerk. De tempels herbergen ook de bibliotheek Gyan Bhandar, met enkele antieke manuscripten. De tempels zijn geopend tot 12.00 uur, dus een vroeg bezoek is aan te raden.

Een groot aantal koopmanshuizen van rijke handelaren uit vervlogen tijden verkeert nog in uitstekende staat. Tot de meest indrukwekkende haveli’s behoren de Patwan Haveli (met de mooiste gevel van de stad en schitterende muurschilderingen), de Nathmal Haveli (bewaakt door zandstenen olifanten) en de Salim Singh Haveli (met een prachtig gewelfd dak en kraagstenen in de vorm van pauwen).

Rond het einde van de middag bezoekt u de beroemde zandduinen nabij Jaisalmer. Te midden van een zee van zand maakt u een kamelentocht en geniet u van een van de mooiste zonsondergangen van India, een onvergetelijke afsluiting van uw dag in de ‘Gouden Stad’.

De rit naar Jodhpur duurt ruim vijf uur. Deze op één na grootste stad van Rajasthan staat ook wel bekend als de ‘Blauwe Stad’. Het imposante Meherangarh Fort domineert het stadsbeeld en ligt op een rotsachtige heuvel in het hart van de oude stad. Binnen het fort kunt u een reeks prachtige binnenplaatsen en paleizen bezoeken. Een van de mooiste is het Phool Mahal (Bloemenpaleis), waar de maharadja’s hun gasten vermaakten met muziek en dans. Andere indrukwekkende zalen zijn het Moti Mahal (Parelpaleis) en het Sheesh Mahal (Spiegelzaal), rijkelijk versierd met marmer, schilder- en steenhouwwerk, spiegels, gekleurd glas en bladgoud.

Vanaf de muren van het Meherangarh Fort heeft u een prachtig uitzicht over de stad en ziet u meteen waarom Jodhpur de bijnaam ‘Blauwe Stad’ draagt. De blauwe kleur van de huizen geeft aan dat veel brahmanen hier wonen. Na uw bezoek aan Jodhpur reist u verder naar Rohet voor de volgende overnachting.

Vandaag staat een bijzondere culturele safari op het programma: u bezoekt de Bishnoi-dorpen. De Bishnoi-gemeenschap in Rajasthan staat bekend om hun rijke traditionele levensstijl en hun diepe respect voor natuur en dieren. Tijdens deze gedenkwaardige excursie in jeeps rijdt u langs verschillende dorpen en maakt u kennis met het lokale ambacht. U ziet ambachtslieden aan het werk, zoals schoenmakers, pottenbakkers en handwevers, terwijl mannen in traditionele kledij en vrouwen met prachtige zilveren sieraden het dagelijkse dorpsleven tonen. Het is een kleurrijke en authentieke ervaring die inzicht geeft in het traditionele Rajasthan.

In de afgelegen Aravalli-vallei, gelegen tussen Rohet en Udaipur, ligt het bijzondere Ranakpur. Hier vindt u een van de belangrijkste en grootste jaintempels van India. De hoofdtempel, de Chaumukha of 'Vier Gezichten-tempel', is gewijd aan Adinath. Deze indrukwekkende, fijn gesneden marmeren tempel stamt uit 1446 en beschikt over 29 zalen, gedragen door 144 zuilen, waarbij geen enkele zuil identiek is. Het tempelcomplex is een architectonisch meesterwerk en een must-see voor liefhebbers van cultuur en religie.

Na dit culturele hoogtepunt reist u verder naar Udaipur, een stad die vaak wordt omschreven als de meest romantische van India. Met haar witte paleizen, schitterende meren, weelderige tuinen, fonteinen en tempels ademt de stad een sprookjesachtige sfeer. Hier kunt u genieten van een wandeling langs de oevers van het Pichola-meer, de City Palace bezoeken of een boottocht maken terwijl u uitkijkt over de iconische paleizen en tempels.

Een bezoek aan het City Palace is zonder twijfel een van de hoogtepunten van uw verblijf in Udaipur. Dit uitgestrekte paleiscomplex, waaraan verschillende maharana’s hebben bijgedragen, wordt beschouwd als het grootste en mooiste van Rajasthan. U kunt er uren rondwandelen door een labyrint van zalen, binnenplaatsen, nauwe gangen en trappen. De toegang tot het complex wordt gevormd door diverse poorten, waaronder de drievoudige Tripolia Pol, waar de maharana’s zich vroeger lieten wegen om vervolgens hun gewicht in goud of zilver onder de bevolking te verdelen. Op het achterliggende plein, Bada Chowk, werden de olifanten geïnspecteerd voordat ze op oorlogspad gingen. Opvallend zijn de torens, balkons en koepeldaken, en vanaf de bovenste verdiepingen heeft u een prachtig uitzicht over het Pichola-meer en de stad. Het paleis is opgedeeld in een mannenpaleis (Mardana Mahal) en een vrouwenpaleis (Zenana Mahal), terwijl een deel van het complex tegenwoordig als luxe hotel dienstdoet, zodat u zich even een echte maharadja kunt wanen.

Op een bergtop ten westen van de stad ligt het Monsoon Palace (Sajjangarh), ooit de plek waar de heersers zich terugtrokken tijdens het moessonseizoen. Hoewel het paleis zelf gesloten is voor bezoekers, biedt het uitzicht over Udaipur, vooral bij zonsondergang, een onvergetelijk panorama.

Naast de paleizen zijn er ook enkele interessante tempels in Udaipur. De Jagdish-tempel, in het centrum van de oude stad, is gewijd aan Vishnu en heeft een koperen beeld van Garuda, zijn voertuig, bij de ingang. Binnenin bevindt zich een zwart stenen beeld van Lord Jagannath, de god van het universum. Bij de tempel kunt u altijd religieuze rituelen bijwonen, wat een fascinerende ervaring biedt.

Voor een rustmoment is een bezoek aan de Saheliyon-ki-Bari een aanrader. Deze 200 jaar oude ‘Tuin der Maagden van Ere’ was vroeger uitsluitend toegankelijk voor de dames van de harem. De tuin bevat een lotusvijver, fonteinen, een rozentuin, paviljoenen en een verzameling inheemse bomen en planten. Sluit de dag af met een ontspannend boottochtje over het Pichola-meer, waarbij u de stad en haar paleizen vanaf het water kunt bewonderen.

Vandaag reist u naar het schilderachtige witte pelgrimsplaatsje Pushkar, dat bekendstaat om zijn heilige meer en spirituele sfeer. Het laatste deel van de route voert over een spectaculaire weg door het Nag Pahar-gebergte (Slangenberg), dat Ajmer van Pushkar scheidt.

Pushkar is gebouwd rondom het heilige Pushkar-meer, dat volgens de legende ontstond toen Brahma een lotusbloem liet vallen en er een heilige bron verscheen. Het stadje telt talrijke tempels, maar de Brahma-tempel is de belangrijkste, één van de weinige ter wereld die aan deze god zijn gewijd.

Langs de oevers van het meer liggen 52 ghats – trappen waar dagelijks religieuze rituelen plaatsvinden. Deze trappen mogen niet met schoeisel worden betreden. Vooral in de vroege ochtend is het er druk, wanneer pelgrims zich in het heilige water komen baden. Toeristen mogen hier alleen aanwezig zijn als ze de rituelen respectvol volgen.

Pushkar heeft een heilige status: vlees en alcohol zijn er verboden, en officieel geldt een verbod op gemotoriseerd verkeer binnen het stadje. Ook zijn er strengere kledingvoorschriften dan elders in India, al is men tegenwoordig door de komst van toeristen wat toleranter geworden.

De volgende stop is Jaipur, de hoofdstad van Rajasthan. Vanwege de kleur van de ommuurde oude stad met zijn indrukwekkende poorten en gebouwen wordt Jaipur ook wel de 'Roze Stad' genoemd. De stad werd opgericht in het begin van de 18de eeuw door maharadja Jai Singh II, die hiermee de hoofdstad van de Kuchwaha’s verplaatste van de heuvels van Amber naar deze nieuwe locatie in de vlakte. De roze kleur werd pas aangebracht ter gelegenheid van het bezoek van Prins Albert in 1883. Roze was indertijd de traditionele welkomstkleur.

Jaipur is een heksenketel van knetterende brommertjes, kamelenkarren en loslopende heilige koeien. De oude stad wordt omringd door een imposante vestingmuur met zeven indrukwekkende poorten. De belangrijkste doorgangsweg loopt van de Suraj Pol (de Zonnepoort) in het oosten naar de Chand Pol (de Maanpoort) in het westen. Het City Palace ligt in een blok aan de noordzijde hiervan. Bezienswaardig zijn met name de zeven verdiepingen tellende Chandra Mahal, de Diwan-i-Am (de Zaal der Openbare Audiënties) en de Diwan-i-Khas (de Zaal der Besloten Audiënties). Het grootste deel van het City Palace fungeert tegenwoordig als museum. Een deel van het paleis wordt nog bewoond door de maharadja en zijn familie. Wellicht ziet u nog een glimp van ze.

Het meest opvallende bouwwerk binnen de muren van de oude stad is zonder twijfel het Paleis der Winden (Hawa Mahal), eigenlijk niet meer dan een façade, vanwaar de hofdames van de maharadja onopgemerkt het dagelijkse leven op de straat beneden konden gadeslaan. Het is mogelijk om de gevel vanaf de binnenkant te beklimmen. Interessant om te bezoeken is zeker ook het nabijgelegen Observatorium (Jantar Mantar), dat in 1728 opgericht werd door Jai Singh II vanwege zijn passie voor de astronomie.

Vandaag maakt u een excursie naar het beroemde Amber Fort, gelegen op een heuvel ongeveer 11 kilometer buiten de stad. Eeuwenlang was Amber de hoofdstad van de Kuchwaha’s, totdat maharadja Jai Singh II er in 1728 voor koos om zijn zetel te verplaatsen naar Jaipur.

Het paleis van Amber met zijn vele zalen met marmeren vloeren, fijn bewerkte plafonds en muren met mozaïeken, is een uitmuntend staaltje van Rajput-architectuur. Het opvallendste gebouw binnen de paleismuren is ongetwijfeld de Jai Mandir. Deze met ontelbare spiegeltjes ingelegde 'Hal der Overwinning' is een goede weerspiegeling van de pracht en praal uit de glorieuze tijden van de Rajputs. Vanaf de Jai Mandir heeft u een goed uitzicht over het paleis en de omgeving.

Tegenover de Jai Mandir ligt de Sukh Mahal (de Zaal van Plezier), met deuren ingelegd met ivoor en sandelhout. De marmeren ruimte werd destijds koel gehouden door water te laten lopen door kleine openingen in de muren. De schitterende Sheesh Mahal, waarvan de muren zowel van binnen als van buiten geheel bedekt zijn met fijne mozaïeken.

Na de lunch bezoekt u het City Palace, het koninklijke verblijf van Jaipur. Binnen het paleis bevinden zich de Chandra Mahal (Maanpaleis), Mubarak Mahal (Welkomspaleis) en het paleismuseum.

Na het ontbijt vertrekt u naar het Ranthambore Nationaal Park, dat te boek staat als een van de beste natuurparken in India om tijgers in het wild te zien. Het park is gelegen aan de voet van het Ranthambore Fort, dat vanaf een steile rots hoog over de kruinen van de bomen uitkijkt. Het fort is een van de oudste en beroemdste van Rajasthan. Eeuwenlang streden vorsten uit de omgeving om het machtige bolwerk bij hun rijk in te lijven. In de 16de eeuw kwam het fort in handen van de Kuchwaha’s. De omliggende bossen werden door de maharadja’s naar hartenlust gebruikt als hun persoonlijke jachtterrein. In 1957 werd van het gebied een reservaat gemaakt. De status van Nationaal Park kreeg het in 1981.

Momenteel leven er naar schatting ongeveer twintig tijgers in het Ranthambore Nationaal Park. Nadat er in de jaren negentig flink gestroopt is (naar het schijnt met medeweten van enkele parkwachters), lijkt hun aantal de laatste jaren weer langzaam toe te nemen. Maar 20% van het park is te bezoeken. Dit deel is ook weer in 10 zones ingedeeld. Tijdens een safari bezoekt u een van de 10 zones.

De kans om tijdens een safari tijgers te zien is zeker aanwezig, doordat de beesten door de vele bezoekers redelijk gewend zijn geraakt aan de aanwezigheid van jeeps en mensen in hun omgeving. De tijgers van Ranthambore staan er zelfs om bekend dat ze ook wel eens midden op klaarlichte dag gespot worden. Desalniettemin blijft de beste tijd voor een bezoek aan het park ‘s ochtends voor 10 uur en ‘s middags na 3 uur.

‘s Ochtends maakt u een safari door het park. Behalve tijgers komen er in het Ranthambore Nationaal Park ook nog veel andere diersoorten voor, zoals sambar, lippenberen, everzwijnen, jakhalzen, hyena’s, luipaarden, krokodillen, en ontelbare vogelsoorten. Afgezien van de wildlife is het park ook al het bezoeken waard vanwege het bijzondere landschap: Ranthambore is een van de laatste vruchtbare lappen groen van enig formaat in de deelstaat Rajasthan. In de rivieren die het park voeden werden al lang geleden dammen gelegd en de meren die zo ontstonden zijn een lust voor het oog, vooral in de mist van de vroege ochtend en bij zonsondergang. Her en der verspreid liggen sierlijke paviljoens en de overwoekerde ruïnes van oude paleisjes. Boven al deze taferelen – die zo uit het Jungle Book lijken te komen – torent het imposante Ranthambore Fort.

Wanneer u ’s avonds nogmaals op safari wilt, kunt u deze optioneel bijboeken. Aangezien de safari's vaak volgeboekt zijn, raden we u aan dit bij de offerte al aan te geven.

Het Ranthambore Nationaal Park is open van oktober tot juni, maar de beste tijd van het jaar om het park te bezoeken is het droge seizoen (van januari tot april), wanneer de dieren uit de bossen naar de meren komen om te drinken.

U vervolgt uw reis naar Agra. Voordat u daar aankomt, maakt u eerst nog een stop bij de verlaten stad Fatehpur Sikri. Keizer Akbar, die beschouwd wordt als de belangrijkste keizer van de Moghuls, liet hier bij het dorp Sikri zijn hoofdstad bouwen. Een lokale heilige - Shaikh Salim Christhi - had namelijk voorspeld dat hij op deze plek eindelijk een zoon zou krijgen. Tussen 1571 en 1585 heerste Akbar vanuit Fatehpur Sikri over bijna het gehele noorden van India. De stad werd door velen gezien als de ideale stad en keizer Akbar genoot aanzien over de gehele wereld, onder andere vanwege zijn vooruitstrevendheid en zijn grote tolerantie jegens andere wereldreligies. Onder zijn vijfduizend koppen tellende harem bevonden zich behalve islamitische ook vele hindoe- en christenvrouwen.

Helaas was de glorietijd van Fatehpur Sikri maar kort. De toevoer van voldoende water bleek een onoplosbaar probleem en weldra na Akbar's dood verlieten de bewoners de stad. De spookstad Fatehpur Sikri bestaat uit een aantal in zeer goede staat bewaard gebleven paleizen, waaronder de Birbal Bhawan, Jodha Bai’s Palace en het ‘gouden paleis’ van Akbar’s vrouw Mariyam. Een bezoek aan de verlaten stad geeft u een goed beeld van de rijkdom die hier ooit heerste. Het meest indrukwekkende bouwwerk is echter nog altijd in gebruik: de schitterende Jama Masjid (de Grote Moskee) met naar men zegt de grootste toegangspoort van heel Azië, de Buland Darwaza. Deze Overwinningspoort werd gebouwd ter ere van de overwinning van Akbar op Zuid-India. Opvallend in de architectuur van de moskee is dat er naast de gebruikelijke islamitische bouwstijl ook duidelijke invloeden uit het christendom en het hindoeïsme terug te vinden zijn. Op de binnenplaats staat de witmarmeren tombe van Shaikh Salim Christhi.

Vanaf Fatehpur Sikri is het nog maar een uur rijden naar Agra, waar u mooi op tijd aankomt om de sprookjesachtige Taj Mahal bij zonsondergang te bezichtigen. Dit beroemde mausoleum, door keizer Shah Jahan uit liefde voor zijn vrouw Mumtaz gebouwd nadat zij bij de geboorte van haar vijftiende kind gestorven was, is geheel opgetrokken uit wit marmer, dat ingelegd is met ontelbare halfedelstenen. Tussen 1631 en 1653 werkten in totaal meer dan 20.000 mensen mee aan de bouw van het monument. Wanneer u de Taj Mahal bij zonsondergang wilt aanschouwen, kunt u dit doen vanaf de overkant van de Yamuna-rivier, die langs de Taj stroomt.

De Taj Mahal (vrijdags gesloten) is één van de zeven architectonische wereldwonderen en wordt gezien als het hoogtepunt van de Moghul-architectuur. Het complex is omgeven door een prachtige tuin, waar hele families zich graag laten fotograferen met hun favoriete bouwwerk op de achtergrond. De beste tijd om de Taj te bezoeken is bij zonsopgang of -ondergang, wanneer de muren zacht roze kleuren en een oranje gloed krijgen. De Taj Mahal is beslist meer dan één bezoek waard. In de ochtend staat u heel vroeg op om dit bijzondere gebouw bij zonsopgang te aanschouwen.

Na het ontbijt bezoekt u het Agra Fort. Dit rode zandstenen fort, dat door keizer Akbar ooit als militaire vesting bedoeld was, kreeg tijdens het regime van zijn kleinzoon Shah Jahan vooral de functie van keizerlijk paleis. De twintig meter hoge vestingmuren worden omgeven door een tien meter brede gracht van een totale lengte van 2,5 kilometer. Wanneer u eenmaal de toegangspoort Amar Singh Pol door bent, belandt u in een hele andere stad, compleet met paleizen, tuinen, moskeeën en andere prachtige gebouwen. De mooiste daarvan zijn de Diwan-i-Am (de Zaal der Openbare Audiënties), de uit wit marmer opgetrokken Khas Mahal (het privé paleis van Shah Jahan), de kleine Nagina Masjid en de Musamman Burj. Vanuit zijn kamer op de bovenste verdieping van deze achthoekige toren ving Shah Jahan een laatste glimp op van de Taj Mahal, alvorens hij in 1666 het leven liet. Het Agra Fort ligt aan de oever van de Yamuna en de keizerlijke paviljoens waren zo ontworpen dat er altijd een verkoelend briesje van over de rivier kon binnenwaaien.

Afhankelijk van uw vluchttijden wordt u tegen de middag naar het vliegveld van Delhi gebracht voor uw vlucht terug naar huis (vaak na middernacht), waar u de volgende ochtend aankomt.